Özel eğitim kurumlarında öğretmenlik uygulaması yapan öğretmen adaylarına iş başında eğitim yoluyla ayrık denemelerle öğretimiuygulama becerisi kazandırma

ÖZETBu çalışmada, bir üniversitenin Özel Eğitim Bölümü Zihin Engelliler Öğretmenliği son sınıfında okuyan ve bir özel eğitim ilkokulunda öğretmenlik uygulaması yapan dört öğretmen adayına ayrık denemelerle öğretimi uygulama ve öğrencilerin meşguliyetini kontrol etme becerileri kazandırmada işbaşında eğitimin etkililiği araştırılmıştır. Araştırmaya dört öğretmen adayı, öğretmen adaylarının uygulama yaptıkları otizmli dört öğrenci, öğretmen adaylarına işbaşında eğitim veren bir süpervizör katılmıştır.Bu araştırmanın bağımlı değişkeni, öğretmen adaylarına kazandırılması planlanan uygulama becerileridir. Öğretmen adaylarının ayrık denemelerle öğretimi uygulama ve bu uygulama sırasında otizmli öğrencilerin meşguliyetini kontrol etme becerilerini ne derece edindikleri gözlemlenmiştir. Ayrıca, öğretmen adaylarının edindikleri ayrık denemelerle öğretim uygulaması ve öğrenci meşguliyetini kontrol etme becerilerini farklı öğrencilere ve farklı programlara ne derece genelleyebildikleri ile öğretmen adaylarının edindikleri uygulama becerilerinin otizmli öğrencilerin hedef becerileri edinim ve meşguliyet düzeylerine olan etkisi de gözlemlenmiştir. Araştırmanın bağımsız değişkeni ise işbaşında eğitim programıdır. İş başında eğitim programı; a) seminer, b) rol yapma, c) model olma, d) uygulama fırsatı tanıma, e) geribildirim verme, f) değerlendirme ve g) ek eğitim verme basamaklarından oluşmaktadır.Tek denekli araştırma yöntemlerinden yoklama denemeli denekler arası çoklu yoklama modeli kullanılarak gerçekleştirilen araştırmada, gözlemciler arası güvenirlik ile uygulama güvenirliği verileri toplanmış ve yüksek güvenirlik bulguları elde edilmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan öğretmen adaylarının araştırmaya ilişkin görüşlerini değerlendirmek için sosyal geçerlik verisi toplanmıştır.Araştırmadan elde edilen bulgular, işbaşında eğitimin öğretmen adaylarına ayrık denemelerle öğretimi uygulama ve uygulama sırasında öğrencilerin meşguliyetini kontrol etme becerilerini kazandırmada etkili olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda bu bulgular öğretmen adaylarının edindikleri bu becerileri sürdürebildiklerini, farklı öğrencilere ve farklı programlara aktarabildiklerini ortaya koymaktadır.Araştırmada elde edilen bir diğer bulguya göre, öğretmen adaylarının edindikleri uygulama becerilerinin, otizmli öğrencilerin meşgul olma düzeylerine olumlu yönde katkı sağladığı ancak otizmli öğrencilerin hedef beceriyi edinim düzeylerine olumlu yönde bir katkısı olmadığı belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğretmen adayları ile yapılan görüşmeler aracılığıyla elde edilen sonuçlar, öğretmen adaylarının işbaşında eğitim yolu ile uygulama becerilerini geliştirmeye yönelik görüşlerinin olumlu olduğunu göstermektedir.ABSTRACTIn this study, the effectiveness of on the job training investigated while teaching discrete trial training skills to four senior students of a special education department of an university who are attending internship in a special education primary school. Participants were four teacher candidates who are senior students in a special education department of an university, the four children with autism that teacher candidates worked with and a supervisor. The dependent variable of this study is the implementation skills that have planned to taught to teachers. These skills are, implementing discrete trail teaching procedure and controlling the behaviors of children during teaching. Besides implementing discrete trail teaching and to what extent they acquire to control the behaviors of students during implementation, the generalization of these skills to different students and different educational programs as well as the effectiveness level to children’s acquisition and on-task behaviors were observed. The independent variable of the study is hands on training program. Hands on training program includes seminar, role modeling, being model, opportunity for responding and feedback steps. In this study, that is multiple baseline design across participants of single subject design research methods, inter observer data and implementation reliability data were collected and significantly high results were obtained. Furthermore, in order to evaluate the opinions of participant teacher candidates, social reliability data was obtained. The results showed that, the hands on training to teach discrete trail teaching and to control the behaviors of students during teaching skills to teachers is effective. Besides, results indicated that teachers could transfer the acquired skills to different students and different educational programs. Another finding of the study indicates that, although there is not a significant correlation between the implementation skills that teachers acquired and the level of skill acquisition of students; on the other hand there is a significant correlation between the implementation skills that teachers acquired and the on task behavior of students. The results from the participant teachers of the study interviews indicated that, teachers had positive view of point related to developing implementation skills by hands on training