Sağlık sistemindeki neoliberal dönüşümün sağlık insan gücü zerindeki etkileri

ÖZETHer ülkenin kendine özgü tarihi, kültürel ekonomik, sosyal, siyasi ve coğrafi yapısına uygun olarak şekillenen sağlık sistemleri; yönetim, hizmet sunumu, kaynaklar ve ekonomik destek unsurlarından meydana gelmektedir. Sağlığın sosyal bir hak ve devlet garantisinde olduğu ülkelerde uygulanan evrensel sağlık sistemleri ve sağlığın piyasada alınıp satılan bir hizmet olduğu ülkelerde uygulanan piyasa sağlık sistemleri iki uç noktayı göstermektedir. Dünyadaki sağlık sistemleri iki uç nokta arasında çok değişik yelpazelerde bulunabilmektedir. Özellikle 1970 ekonomik krizinin ardından, kamu sağlık harcamalarının yüksek bir düzeye ulaşması ve kamunun sağlık hizmeti sunumunun kalitesiz ve verimsiz olması gibi gerekçeler ve uluslararası örgütlerin desteğiyle evrensel sağlık sistemleri piyasa sağlık sistemlerine dönüşmeye başlamıştır. Bu çerçevede, sağlık hizmetlerinde bazı devlet fonksiyonlarının desantarilizasyonu, özelleştirilmesi, hizmet sunumu ile finansmanın birbirinden ayrılması, sağlık harcamalarının azaltılması ve sağlık finansmanın da devlet özel sigorta etkinliği ile sürdürülmesine yönelik sağlık reformları yapılmaktadır. Sağlık reformları aslında direkt olarak, sağlık insan gücüne yönelik yapılmamaktadır. Ancak, kamu harcamalarını azaltmayı ve verimliliği artırmayı amaçlayan reformlar, kamuda çalışan sağlık insan gücü seviyesinin azaltılmasına, sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesine; dış kaynak kullanımını teşvik eden reformlar ise, sağlık insan gücünün iş yükünün artmasına, çalışma koşullarının kötüleşmesine, iş güvencesinin zayıflamasına ve ücretlerin düşmesine neden olmaktadır.1980 sonrası döneminde, ülkemizde ekonominin ve toplumun neoliberal politikalarla dönüştürülmesinden sağlık hizmetleri de önemli ölçüde etkilenmiştir. Bu çerçevede, ülkemizde sağlık sisteminin neoliberal dönüşümü bugün Dünya Bankası destekli Sağlıkta Dönüşüm Projesi ile adı altında devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Sağlık Sistemleri, Sağlık İnsan Gücü, Sağlık Hizmetleri, Neoliberal Sağlık Reformları, Türkiye’deki Sağlık Sistemi, Sağlıkta Dönüşüm Projesi ABSTRACTHealth systems, which are shaped by unique historical, cultural, economic, social, political and geographical structure of each country, composed of elements management, service delivery, resources, and economic support. Universal health systems, which are applied in countries, where health is a social right and state guarantee and market health systems, which are applied in countries, where health is a service to be bought and sold the in market, show the two extreme points. In the world health systems can be found between two extreme points in many different spectrums. Especially after the 1970 economic crisis, universal health care systems has started to transform to market health systems with the supported of international organizations, due to reach a high level of public health spending and delivering public health services of poor quality and inefficient such as rationales. In this context, health care reforms are made for some state functions decentralization and privatization in health service, the separation of financing with the provision of services, reducing health care expenditures, to continue of health fund with the efficiency state-private insurance. Health care reforms directly are not made to fact manpower for health. However, reforms which reduces public spending and increase efficiency, have led to reduce the level of manpower for health working in the public sector, to privatization of health services; reforms which promotes the use of outsourcing, have led to increase workload of manpower for health, to worsen working conditions, to weaken job security and to fall wages.Post-1980 period, in our country health services are also significantly influenced by efforts transformed of economy and society with the neoliberal policies. In this context, today the neoliberal transformation of the health system in our country is continuing under the name Health Transformation Project which is supported by World Bank.Key Words: Health Systems, Manpower For Health, Health Services, Neoliberal Health Care Reforms, Health System In Turkey, Health Transformation Projec