İş sağlığı ve güvenliğinde risk değerlendirme süreci için bulanık çok kriterli bir model önerisi ve uygulaması

Karar verme süreci, doğası gereği zor ve kompleks bir süreçtir. Çoğu zaman insan kararları mutlak sayısal değerler ile ifade edilebilecek kadar net ve kolay değildir. Böyle durumlar için, insan kararlarını ifade etmede sözel değişkenleri kullanmak daha gerçekçi olmaktadır. Bulanık mantık ve Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin entegrasyonu ile geleneksel risk analizi yaklaşımının etkinliği artırılmıştır. Bu çalışma, sağlık sektöründe risk değerlendirmesindeki belirsizlikleri çözmek için Aralık Değerli Pisagor Bulanık İdeal Çözüme Benzerliğe Göre Tercih Sıralaması (IVPFTOPSIS) tekniği ve VlseKriterijumska Optimizcija I Kompromisno Resenje (VIKOR) metodunun karşılaştırılmasına odaklanmaktadır. Risk değerlendirmesine göre farklı hastane birimlerinin sıralaması, ÇKKV problemidir. Bu çalışmada, IVPF setleri ile ÇKKV risk değerlendirmesi metodolojisi sırasında AHP-TOPSIS tabanlı yaklaşım kullanılmıştır. Ardından, elde edilen sonuçları ve önerilen modeli doğrulamak için VIKOR yöntemi kullanarak test edilmiştir. Risk parametrelerinin ağırlıkları Aralık Değerli Pisagor Bulanık Analitik Hiyerarşi Proses (IVPFAHP) yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Hastanenin her biriminin risk önceliği IVPFTOPSIS kullanılarak hesaplanmış ve bu sonuçlar VIKOR yöntemi ile çapraz kontrol edilmiştir; böylelikle, belirsizliğin üstesinden gelirken ve risk değerlendirme sürecinde optimum sonuçlara ulaşılırken her iki yöntem karşılaştırılmıştır. Halka açık yerler ve yemek alanları her iki yöntemde de en yüksek risk değerine sahip birimler olarak belirlenmiştir. Ayrıca TOPSIS ve VIKOR tarafından görüntüleme merkezleri, poliklinikler ve laboratuvarlar diğer riskli alanlar olarak belirlenmiştir. Modelin daha iyi anlaşılabilmesi için gerçek veriler üzerinden yapılan uygulama ile risk analizi kapsamında elde edilen sonuçlar için gerekli tedbirlerin alınmasına yönelik değerlendirmeler ve planlamalar yapılmış; öneriler konunun paydaşları ile tartışılmıştır--------------------The decision-making process is inherently difficult and complex. Often times, human decisions are not clear and easy enough to be expressed in absolute numerical values. For such situations, it is more realistic to use verbal variables to express human decisions. With the integration of fuzzy logic and Multi Criteria Decision Making (MCDM) methods, the efficiency of the traditional risk analysis approach has been increased. This study focuses on comparing the Similarity to Ideal Solution versus Interval Valued Pythagorean Fuzzy Technique for Order Preference by Similarity to an Ideal Solution (IVPFTOPSIS) and VlseKriterijumska Optimizcija I Kompromisno Resenje (VIKOR) method to resolve uncertainties in risk assessment in the health sector. Ranking of different hospital units according to risk assessment is a MCDM problem. In this study, AHP-TOPSIS-based approach was used during MCDM risk assessment methodology with IVPF sets. It is then tested using the VIKOR method to validate the results obtained and the proposed model. The weights of the risk parameters were calculated using the IVPFAHP method. The risk priority of each unit of the hospital was calculated using IVPFTOPSIS and these results were cross-checked with the VIKOR method; Thus, both methods were compared while overcoming uncertainty and achieving optimum results in the risk assessment process. Public places and dining areas have been identified as the units with the highest risk value in both methods. In addition, imaging centers, polyclinics and laboratories have been determined as other risky areas by TOPSIS and VIKOR. In order to better understand the model, evaluations and plans were made to take the necessary measures for the results obtained within the scope of risk analysis with the application made on real data; recommendations were discussed with the stakeholders of the issue