Türk basınına göre Türkiye-Irak ilişkileri (2001-2009)

ÖZETDünya siyasi tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri olan 1980’li yıllarda, SSCB çözülmeye başlamış, 9 Kasım 1989 tarihinde adeta soğuk savaşın sembolü olan Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla küresel dengeler Batı ve ABD lehine değişmiştir. Batı ve ABD, liberal demokratik sistemi artık dünyanın genel geçer tek egemen siyasal modeli olarak diğer ülkelere yayma ve egemen kılma stratejik hedefiyle “Yeni Dünya Düzeni” taktik projesini uygulamaya koymuşlardır.Osmanlı idaresi sonrasında Ortadoğu, uzun bir süre huzur bulamamış, bu yüzden ABD ve Batı için Yeni Dünya Düzeni projesinin en önemli uygulama alanı olmuştur. Diğer taraftan Irak, uzun yıllar istikrar yüzü görmemiş, kuzeyde Kürt grupların ayrılıkçı talepleriyle uğraşırken siyasi otoritesi ise sürekli bir darbeler zincirine muhatap olmuştur. En son Saddam rejiminin 2 Ağustos 1990 tarihinde Kuveyt’i işgaliyle başlayan fiili durum Mart 1991 tarihinde Irak’ın, askeri, siyasi ve ekonomik olarak çevrelenmesine sebep olmuştur. 11 Eylül 2001 tarihinde, New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’ne yapılan terörist saldırılar; başta ABD olmak üzere, ülkelerin güvenlik stratejilerini değiştirmiş, “savunma” temelli stratejilerden “tehdit algılandığı anda ortadan kaldırma” eksenli bir stratejiye kaymıştır. ABD, yeni Ulusal Güvenlik Doktrini gereği Irak’ın terörizmi desteklediği ve kitle imha silahları ürettiği ve bulundurduğu gerekçeleriyle 20 Mart 2003 tarihinde İngiltere ile birlikte Iraklı muhalif grupları da yanına alarak Irak’ı işgal etmiştir. Hemen yanı başında gerçekleşen bu savaş, Türkiye’yi stratejik konumu gereği çok yakından ilgilendirmiştir. ABD’nin Kuzey cephesinin açılması konusundaki talepleri 1 Mart tezkeresi ile reddedilmiş ancak, ABD ve müttefiklerine hava sahasını açarak savaş sırasında destek olmuştur. Türkiye, bu savaşta hep “Uluslararası Meşruiyet” arayarak, barışçıl bir politika izleme konusunda azami çaba sarf etmiş, ayrıca savaş sonrası Irak’ın yeniden yapılandırılması ve imarı konusunda da lojistik destek vermiştir.İşgal sonrası, 28 Nisan 2003 tarihinde başlayan Irak yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmaları neticesinde, Temmuz 2003 tarihinde Irak Geçici Yönetimi oluşturulmuş, 8 Mart 2004 tarihinde daha sonraki sürece yön verecek olan Irak Geçici İdari Yasası kabul edilmiştir. Yeni devletin rejimi demokratik cumhuriyet olarak tanımlanırken, Kerkük ve Bağdat’ın ayrı tutulduğu coğrafi esaslara göre 18 eyaletli federal bir yapı oluşturulmuştur. 30 Ocak 2005 yılında yapılan seçimlerinin ardından demokrasiye geçme çabası devam eden Irak’ta, 15 Ekim 2005 tarihinde Irak Yeni Anayasası referandumla kabul edilmiştir.Yeniden yapılandırılma sürecinde etnik temelde yapılan tartışmaların en önemlisi Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi olmuştur. Özerkliklerine anayasal temelde meşruiyet sağlayan Kuzey Irak Kürt Yönetimi, Türkiye ve başta ABD olmak üzere diğer ülkelerin baskısı sonucunda demokratik sürece adapte olma ve Irak’ın bütünlüğünün korunması konusunda mesafe alarak bağımsızlık hedeflerini ötelemişlerdir. Ayrıca, Türkiye bu süreçte “Kırmızı Çizgileri”ni koruma konusunda ABD ve Irak Merkezi Hükümeti ile diyalog içinde olmuştur. Türkiye’nin, özellikle PKK, Kerkük ve Türkmenler ile ilgili yaptığı çalışmalar kısmen başarılı olmuş, son dönemde de Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi ile iyi ilişkiler kurmaya başlamıştır. SUMMARYOne of the most important turning point in the History of World Politics was during 1980s: the USSR was begining to disintegrate; the fall of the Berlin Wall on 9 November 1989, which symbolised the (end of) cold war, shifted the global balance in favor of the United States and the Western Europe. From then on, the West and the U.S. put the New World Order (NWO) policy into effect, which is known to be a strategy aimed at spreading the liberal democratic system to other countries as the world’s only and dominant political system.For a long time after the Ottoman ruling, the Middle East failed to achieve stability and became the main focus of the west. Moreover Iraq was struggling to stabilize her political system with the demands of Kurdish separatist groups and ongoing coups d'etat in the country. The Invasion of Kuwait on the 2nd of August 1990 by Saddam’s Baathist regime led to the surrounding of Iraq’s millitary, politics and sanctions on its economy by the west in March 1991. The 9/11 terrorist attack on America in 2001 at the World Trade Center Towers made the U.S. and other countries around the world to reconsider their security strategies from defensive to “elimating the threat at the instant of its detection”. Under the new National Security Doctrine, the U.S. and Britain, with the coalition forces invaded Iraq on March 20, 2003 on the grounds of Saddam’s government supporting terrorism, and holding in its possesions weapons of mass destruction (WMD). Having a war right across its borders caused a major concern for Turkey. The U.S. officially requested from Turkey to open the northern Iraqi front line and give passage to the U.S, personnel. However, on March the first, by the majority of Turkish Parliament, the bill was blocked. Nevertheless, Turkey gave indirect support to the coalition forces by opening her airspace to their military use. During the war, Turkish government had put maximum effort seeking peaceful policy on the grounds of "international legitimacy", and in the aftermath of the war, the Turkish government have been giving full logistic support during the reconstruction of Iraq.Folowing the invasion on the 28 of April 2003, restoring of the Iraqi goverment began and as the result, in July 2003 Iraqi Interim Administration was constituted. In order to direct the course of reconstruction of the country, in 8 March 2004 the Iraqi Transitional Administrative Law was approved: the new state government was defined as a democratic republic, where Kirkuk and Baghdad kept separate from the 18 states with a federal structure based on geographical basis. The effort of transition to democracy continued following the January 2005 elections, and as a result on October 15, 2005 the new constitution was approved by a referandum.In the process of restructuring Iraq, the most disputed ethnic issue was Kurdish Northern Iraq Regional Administration. The Northern Iraqi Kurdish Administration obtained a legitimate autonomy under the constitutional basis, however the administration deferred its declaration of independence due to political pressure from Turkey, the U.S and other countries. The Northern Administration was encouraged to adapt to the new Iraqi deomcratic process and to preserve the country’s unity. Furthermore, during this process Turkey have been in dialogue with the United States and Iraqi Central Government to advocate for maintaining the regions safety, and the issues which the Turkish government is sensitive. Turkey’s effort especially on the matters like the PKK, Kirkuk and Turkmen has been partly successful, the Turkish government has recently began establishing good relations with Northern Iraq Kurdish Regional Administration