19.yy’da Hüdavendigar eyaleti Kütahya Sancağı Saray, Servi, Dibek mahallelerinin (1844-1845) emlak-arazi-hayvanat durumlarının değerlendirilmesi

ÖZET 19. yüzyıl Osmanlı maliyesinin ıslah edilmesi ve halktan adil vergi toplanması amacıyla temettü' sayımları yapılmış ve temettü'ât defterleri oluşturulmuştur. Bu defterlerden; sosyal, ekonomik ve demografik yapıya ilişkin önemli bilgiler elde edilmektedir. Kütahya şehrinin merkez mahallelerinden Saray, Servi ve Dibek mahallelerinin 1844-1845 sayımlarına ait defter kayıtları tezimizin konusunu oluşturmaktadır. Bu mahallelerde yaşayan halkın tümü müslüman olup, gayr-i müslim teb'a yoktur. Hane reisleri mesleklerine göre; ticaretle uğraşanlar, taşımacılıkla uğraşanlar, zenaât sahipleri, esnaf, ziraatle uğraşanlar, görevliler, işçiler ve mesleği olmayanlar şeklinde tasnif edilmiştir.İncelediğimiz mahallelerin toplam geliri 154931 kuruş olup; bunun 102503 kuruşu Saray, 49005 kuruşu Servi, 3423 kuruşu ise Dibek mahallesine aittir. Halk müslüman olduğundan vergü-yi mahsusa ve öşür olmak üzere iki çeşit vergi alınmıştır. Her üç mahallede toplam gelirin % 8 'inin devlete vergi olarak ödendiği tespit edilmiştir.Mahallelerde görülen tarım ve hayvancılık faaliyetleri ailelerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek, geçimlerini sağlayacak kadardır. Ziraî toprağın dağılışı ise, Saray mahallesinde 984 dönüm, Servi mahallesinde 697 dönümdür. Dibek mahallesine ait kayıtlarda ise tarımsal faaliyette bulunulduğuna ilişkin bir bilgilere raslanmadığından ziraî toprak kaydı da yoktur.Kütahya şehrinin sosyal, ekonomik ve demografik yapısına ait daha geniş ve net sonuçların, diğer defterler üzerinde yapılan çalışmaların tamamlanmasıyla ortaya çıkacağı bir gerçektir.SUMMARY IN ENGLISHIn order to, improve the 19th Century Ottoman Finance and collecting the tax from people in equitable manner, dividend counting have been made and dividend books arranged accordingly. Important information about social, economic and demographic structures of Kütahya City in 19th Century is obtained from these dividend books. The books belong to 1844-45 censuses of some of the central quarters of Kütahya such as Saray, Servi and Dibek constitute the subject of our thesis. Since, all the population were Muslims in these quarters, there were not any Non-Muslims. The householders classified in accordance with their professions as traders, transporters, craftmen, artisans, agriculturists, officiers, labours and non-professionals.Total income of the quarters researched by us is 154931 kuruşs including 102503 kuruşs from Saray; 49005 kuruşs from Servi and 3423 kuruşs from Dibek. Since, all the population of these quarters were Muslims, two sorts of taxes have been collected under the titles of special tax and tithe. In all these three quarters, it is seen that 8 % of the total income have been paid to the government as a tax.The agriculture and stock raising is generally performed in scale of adequate to requirements of the family. When we study the distribution of land to the quarters, it is seen that, Saray Quarter has land with 984 dönüms, Servi Quarter has land with 697 dönüms. As for Dibek Quarter, there is no record evidence that, carry out agricultural activity.It is certain that more comprehensive and certain information about social, economic and demographic structure of Kütahya City will be able to obtained upon completion of the studies carried out on the other books belong to the city