Takrir- i Sükun Kanunu ve uygulamaları (1924- 1929)

ÖZETTakrir-i Sükûn Kanunu, 4 Mart 1925'te Şeyh Sait İsyanı'nın bastırılmasında etkili tedbirler alabilmek amacıyla çıkarılmıştır. Ancak Takrir-Sükûn Kanunu'nun çıkarılmasının nedenlerini ve uygulamalarını anlalayabilmek için kanunun çıkarılış nedenini dönemiyle sınırlandırmamak gerekmektedir. Şeyh Sait İsyanı nasıl aniden ortaya çıkmış bir gelişme değilse Takrir-i Sükun Kanunu'nun çıkarılması da 1925 martının gelişmelerine bağlı değildir.Kanunun çıkarılmasında Birinci Meclis'ten başlayarak gelişen ve karşı çıktıkları esaslar benzerlik gösteren muhalefetin varlığı önemli bir etkendir. Birinci Meclis'te İkinci Grup çatısı altında örgütlene muhalefet 1923 seçimleriyle İkinci Grup'un Meclis dışı bırakılmasıyla CHF içinde örgütlenmiştir. Temelde Mustafa Kemal Atatürk'ün şahsi otoritesinin güçlenmesine karşı çıkan oluşum Cumhuriyetin ilanında ortaya çıkmış, hilafetin ilgasıyla da kesin ayrılıklar başlamıştır. Mustafa Kemal Paşa'nın eski arkadaşları çevresinde toplanan muhalefet 1924'te Terakkiperver Fırka'yı kurmuştur.Şeyh Sait İsyanı'nın çıkmasının ardından İstiklal Mahkemeleri'ni kuran hükümet muhalefet fırkasını kapatıp basını denetim altına alarak uygun çalışma ortamı hazırlamıştır. 1926'da İzmir Suikastı dolayısıyla TPCF'lileri ve eski İTC mensuplarının tasfiye edilmesiyle ülkede tek partili demokrasinin yerleşmesine zemin hazırlanmıştır. Muhalefetin tasfiyesinin ardından sosyal reformlara hız veren İnkılapçı kadro Takrir-i Sükûn sürecini toplumsal değişimde araç olarak kullanmıştır. Rejimin yerleştiğine kanaat getirildiği 1929 yılında kanun yürürlükten kaldırılmıştır