Avrupa insan hakları mahkemesi kararları ışığında askeri yargıda tutuklama

ÖZETTutuklama, ceza muhakemesi sonucunda gerçeğin ortaya çıkartılmasını ve verilen kararın yerine getirilmesini güvenceleyen bir koruma tedbiridir. Suçluluğu henüz mahkeme kararı ile kesinleşmeyen sanığın özgürlüğünün kısıtlanması sonucunu doğurmakta olması nedeniyle, tutuklamaya karar verilirken son derece dikkatli olunması gereklidir. Askeri yargıda tutuklamaya, genel yargıda olduğu gibi hakim tarafından karar verilmekte olup, bu kuralın istisnası yoktur. Ancak, şartları oluştuğunda dahi tutuklama kararının verilmesi zorunlu değildir. Tutuklama kararı verilirken, öncelikle sanığın suçluluğu hakkındaki kuvvetli belirtinin varlığı aranmalıdır. Belirti, delile yaklaşan bir kavram olmakla birlikte, delil değildir. Kuvvetli belirti ise, kamu davasının açılabilmesi için aranan yeterli delilden daha ağırdır. Sanığın suçluluğuna dair kuvvetli belirtinin, muhakeme şartları ve açılan davanın kamu davası olması gibi önşartlardan sonra ve tutuklama nedenlerinden önce bulunması gereklidir. Ancak, sanığın suçluluğu hakkındaki kuvvetli belirti, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesinde ayrı bir tutuklama nedeni olarak sayılmıştır. Bunun yanında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararları, başlangıçta tutuklama kararının verilmesine yeterli olan bu şartın, yargılamanın ilerleyen aşamalarında tek başına tutukluluğun sürdürülmesine yeterli olamayacağı doğrultusundadır.Suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan sanığın, diğer tutuklama nedenlerinden en az birinin varlığı halinde tutuklanması mümkündür. Ancak bundan, şartları ve tutuklama nedenleri gerçekleştiğinde, sanığın mutlaka tutuklanacağı anlamı çıkartılmamalıdır. Zira, aksi takdirde ihtiyari olan tutuklama kararının mecburiliğe dönüşmesi tehlikesi vardır. Ayrıca orantılılık ilkesi uyarınca, tutuklama ile elde edilebilecek yarar, diğer alternatif tedbirlerle sağlanabildiğinde, tutuklama tedbirine başvurulmamalıdır. Ancak, askeri yargıda tutuklama yerine uygulanabilecek tedbirler, yasada yer almamıştır. Askeri yargıda yer alan tutuklama nedenlerinden, delillerin karartılması ve kaçma şüphesi, C.M.U.Y.'da da düzenlenmiştir. 3842 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik öncesi C.M.U.Y.'da düzenlenmiş olan özel nitelikteki tutuklama nedenleri, halen askeri yargıda varlığını sürdürmektedir. Devlet veya hükümet nüfuzunu kıran veya memleketin emniyet ve asayişini bozan ya da genel ahlak aleyhinde işlenen suçların bulunması halinde, askeri yargıda tutuk Yargılamaya yetkili olan askeri mahkemenin kuruluşu, tutuklama kararının verildiği sırada da, soruşturmanın aşamasına bakılmaksızın aynı şekilde oluşturulmaktadır. Tutuklama kararı, tutuklama müzekkeresi ile yerine getirilmektedir. Tutuklama müzekkeresinde bulunması zorunlu olan unsurlar, onun geçerliliğini etkileyebilmektedir. Kişiye, tutuklama kararıyla tutulduğu anda, bildirim veya tebliğ işleminin, haklarını kullanabilmesi ve olası karışıklıkların önlenmesi bakımından, hemen yapılması gereklidir. Tutuklama kararının denetimi, yasayoluna başvurulmak suretiyle mümkündür. Ayrıca, tutukluluğun belirli sürelerde veya aşamalarda, istem üzerine veya mahkemece kendiliğinden incelenmesi sözkonusudur. Ancak, askeri yargıda tutukluluğun belirli süre ile sınırlandırılması durumu düzenlenmemiştir.Tutuklanan kişinin tutukevine konulması esas olmakla birlikte, cezaevleri aynı zamanda tutukevi olarak kullanıldığından, tutukluluğun infaz yeri ve tutuklunun tabi olduğu hükümler bakımından önemli eksiklikler vardır. Tutuklama kararı, tutuklama kararının geri alınması veya hükümsüz kalması ya da tutuklunun sıfatındaki değişimle, ortadan kalkmaktadır. Tutuklanarak sanık sıfatını alan kişiye, yasaya aykırı şekilde tutuklanması halinde tazminat isteme hakkı yasayla tanınmıştır.lama nedenlerinin varlığı kabul edilmektedir. Bunun yanında, tamamıyla askeri yargıya özgü olarak, askeri disiplinin korunması tutuklama nedeni olarak düzenlenmiştir. Uygulamada, en çok bu nedenle tutuklama kararı verilmektedir.ABSTRACTTHE ARREST IN THE MILITARY JURISDICTION AT THE DECISIONS OF EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTSThe lawful arrest is a protective measure that ensures disclosing the truth and enforcement of the award. It has to be very attentative when giving the decision of lawful arrest because of the restriction of the freedom of the accused whose guiltiness has not defined yet by the court judgement.In military jurisdiction, the decision of lawful arrest is given by judicary as in the general judgment and there is no exception for this rule. However, it is not obligatory to make the judgment of arresting even when the conditions are established. Whenever a decision of lawful arrest has to be given the existence of the closest sign about the guiltiness of the accused has to be considered. The sign is although the approximate expression of the evidence, it is not. The closest sign is more powerful than the necessary evidence to bring a suit against crown case. The closest sign has to be determined for the guiltiness of the accused after adjudicating the conditions and bringing suit against crown case and before the reasons for the lawful arrest accused. However the closest sign for the arrest of the accused has seen as another reason for lawful arrest in European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms show that this condition which is sufficient for the lawful arrest in the beginning of the trial is not solely sufficient to keep it under arrest in the further steps of the jurisdiction.It is possible to arrest an accused for whom there is close sign for his guiltiness in case when one of the other reasons to arrest exists. However this does not mean that the criminal has to be arrested when the conditions and reasons of lawful arrest exist. Because in other way there is a danger for the optional jurisdiction to become a must. Also according to the principle of proportionality, it can not be submitted to the arresting measure when the benefit can be obtained from arresting can also be obtained from arresting can also be obtained from alternative measures. However, the measures, which can be applied instead of arresting in miltary jurisdiction, do not exist in the laws.The falsification of evidence and the doubt of escape which are the reasons of lawful arrest in military are enacted in the law of criminal court. The special reasons of lawful arrest are enacted in the law of criminal procedural law before amendment made with the law number 3482 still exist in militaary jurisdiction. The presence of the reasons of lawful arrest is regulated in military when there is a crime against State authority, State or Public Security, public order of a State or commiting crimes against public moral. Besides this, special to the military keeping the military order is regulated to be the reason of arresting. In practice, the decision of arresting is mostly given for this reason.At the time of giving the decision of arresting the establishment of the military court with competent authority is constituted in the same way regardless to the level of investigation. The decision of lawful arrest is carried out with writ. The elements which has to be found in detention writ can effect its validity. The notification or the announcement has to be made immediately to the person at the moment of being caught by the judgment of arresting in order to be able to use his/her rights and to prevent the possible confusions. It is possible to supervise the decision of arresting in legal way. Also it is under consideration that the arresting in some periods and stages can be analyzed according to a request of by the court itself. However the limitation of arresting for some time period is not arranged in the military jurisdiction. In theory, arrested person has to be put in the jail however there are some important missing parts in the laws for the execution place of the arrestment and for the laws subjected to the arrested. The decision of arrestment is removed by the withdrawal of the decision of arresting or by becoming invalid or with the change in the title of the arrested. The right of compensation in case of illegal arrest has to be given to the person who becomes accused after being arrested