Uçucu organik bileşiklerin örnekleme ve analizleri: araç emisyonundan gelen katkılar

Metan olmayan hidrokarbonlar ( NMHCs) veya daha genel haliyle Uçucu Organik Bileşikler (UOBler) atmosferdeki fotokimyasal reaksiyonlarda önemli rol oynarlar. Troposferde ozon oluşumunda yer alırken, bazıları da stratosferde ozon azaltıcı reaksiyonlarda yer alır. Bazı UOBlerin (benzen gibi) kanserojen özellikleri de bilinmektedir. En az iki karbon atomundan onun üzerinde karbon içerebilen bileşiklere kadar geniş bir aralığı kaplayan bu bileşikler parafinler, olefinler ve aromatiklerden oluşurlar. Temel kaynakları fosil yakıtların yakılmasıdır. Çoğunlukla taşıtlardan, çözücülerin buharlaşmasından ve petrokimyasal tesislerden kaynaklanırlar. Bu çalışmada, UOBlerin çoğunlukla taşıtlardan gelen aromatik kısmı üzerinde yoğunlaşılmıştır. Metot olarak EPA TO-1 kullanılmıştır. Bu metot, kaynama noktaları 80 0C ve 200 0C arasında olan uçucu ve polar olmayan organikleri (aromatik hidrokarbonlar, klorlu hidrokarbonlar gibi) hedef alır. Tenax üzerinde adsorbe edilen UOBler laboratuarda terma l ayrıştırıcı ile birleştirilmiş GC/MSD sistemi ile analiz edilir.Örnekleme Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü girişinde yapılmıştır. UOBlerden benzen, hepten, heptan, toluen, etilbenzen, m-ksilen, p-ksilen, o-ksilen ve izopropilbenzen standartları temin edilmiş ve bu bileşiklerin konsantrasyonlarının günlük ve gün içi değişimleri belirlenmiştir. Elde edilen ölçüm sonuçlarından söz konusu UOBler için minimum ve maksimum konsantrasyon değerleri; benzen için 6.00-18.75 µg/mý, hepten için 0.00-5.50 µg/mý, heptan için 0.00-11.00µg/mý, toluen için 26.70-61.00 µg/mý, etilbenzen için 3.30-25.00 µg/mý, m+p- ksilen için 3.30-14.58 µg/mý, o-ksilen için 3.30-12.50µg/mý ve izopropilbenzen için 0.00-0.00 µg/mý olarak ölçülmüştür. Bu kirleticiler içinde en yüksek konsantrasyonun 61 µg/mý ile toluen olduğu görülmüştür. Sonuçların yurt dışında yapılan diğer çalışmalarla kıyaslanması, İstanbul'da UOBlerin kirliliğe katkısının önemli bir ölçüde olduğunu ortaya koymaktadır.Non methane hydrocarbons (NMHCs) or more generally Volatile Organic Compounds (VOCs) play important role in athmospheric phorochemical reactions. They take place ozone formation in the traphosphere while some of them undergo chemical reactions to deplete ozone in the stratosphere. Some of them (like benzene) are known as carcinogenic. VOCs can be classifield as parafins, olefins and aromatics with two to more then ten carbons. They originate from vehicles, evaporation of solvents and petrochemical plants. In this study, the emphasize is given to the aromatics mainly originating from the vehicles. EPA method TO-1 is utilized. The method targets the volatile and non polar organics with boiling points between 80 0C and 200 0C. VOCs were adsorbed onto the Tenax resine, and subsequently analyzed via GC/MSD in the laboratory.Sampling was performed at the entrance of the Marmara University Göztepe Campus. Standarts of benzene, heptene, heptane, toluene, ethylbenzene, m-xylene, p-xylene, o-xylene and isopropylbenzene were obtained and the concentrations of these pollutants were determined. Measured min. and max. concentration values of VOCs obtained as a result of analysis are; for benzene 6.00-18.75 µg/mý, for heptene 0.00-5.50 µg/m3, for heptane 0.00-11.00µg/mý, for toluene 26.70-61.00 µg/mý,for ethylbenzene 3.30-25.00 µg/mý, for m+p- xylene 3.30-14.58 µg/mý, for o-xylene 3.30-12.50µg/mý and for isopropylbenzene 0.00-0.00 µg/mý. Among them, toluene was found having the maximum concentration with 61 µg/mý. Comparison of the results to the ones obtained in the other countries revealed that the contribution of VOCs originated from vehicles to air pollution in Istanbul is important