İstanbul Polis Müdüriyet-i Umumiyyesi ; kuruluşu, teşkilatı ve faaliyetleri (1909-1918)

ÖZETOsmanlı Devleti’nde kuruluşundan itibaren asayiş ve güvenlikten sorumlu çeşitli görevliler vardı. Tanzimat Dönemi’nde ise 31 Mart 1845 tarihli bir müzekkere ile “polis” adıyla bir teşkilât kuruldu. Ardından da önce Zabtiye Müşiriyeti (15 Şubat 1846) sonra Zabtiye Nezareti (4 Aralık 1879) teşkil edilerek asayiş ve güvenlik işleri bunlara devredildi. II. Meşrutiyet’in ilânından sonra da Zabtiye Nezareti kaldırılıp yerine Emniyet-i Umûmiyye Müdüriyeti kuruldu (4 Ağustos 1909). İlk müdür olarak da Hareket Ordusu Kumandanlarından Miralay Galip Bey (Pasiner) atandı. Avrupa’ya heyetler gönderilerek incelemeler yapıldı ve bu doğrultuda yeni bir yapılanmaya gidildi. Ayrıca polis okulları kurularak polislerin daha iyi bir şekilde yetiştirilmesi amaçlandı. Bu dönemde İttihatçılar eski polis kadrolarını büyük oranda tasfiye edip kendilerine yakın kimseleri göreve getirdiler. 4 Haziran 1911 tarihinde ise İstanbul’daki etkinliklerini artırmak amacıyla Emniyet-i Umûmiyye Müdüriyeti’nden farklı olarak bir de İstanbul Polis Müdüriyet-i Umûmiyyesi teşkil ettiler. İstanbul’un asayişi bu yeni müdüriyete verildi ve o da Emniyet-i Umûmiyye Müdüriyeti gibi Dahiliye Nezareti’ne bağlandı. Bu araştırmanın konusu İstanbul Polis Müdüriyet-i Umûmiyyesi başta olmak üzere II. Meşrutiyet dönemindeki polis teşkilâtı olup dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Zabtiye Nezareti’nden Emniyet-i Umûmiyye Müdüriyeti’ne geçiş süreci, ikinci bölümde Emniyet-i Umûmiyye Müdüriyeti ile İstanbul Polis Müdüriyet-i Umûmiyyesi’nin teşkilâtı ve personeli incelenmiştir. Üçüncü bölümde polislerle ilgili hukuki düzenlemeler, son bölümde ise polise verilen görevler ve bu çerçevede yapılan faaliyetlere yer verilmiştir. Bu bölümde ayrıca tablolar oluşturularak suç ve suçlularla ilgili analizler yapılmaya çalışılmıştır. Bu analizlerde İstanbul’a (İstanbul, Beyoğlu ve Üsküdar Polis Müdüriyetleri Bölgeleri) ait çeşitli veriler kullanılmıştır. Bir fikir vermesi açısından bazen diğer vilayetlerle karşılaştırmalar da yapılmıştır.ABSTRACTSince its foundation Ottoman Empire had officers who were responsible for order and security. At the Tanzimat with a negotiation dated on 3 March 1845, they had founded a governance called "police”. Later on, first Zabtiye Müşiriyeti (15 February 1846) than Zabtiye Ministry (4 December 1879) were constituted and all the order and security job were transferred into them. After the announcement of Second Constitutional, Zabtiye Ministry removed and in place of it The General Directorate of Security/Emniyet-i Umumiyye Müdüriyeti (4 August 1909) was founded. One of the commander of Hareket Ordusu (The Action Army), Colonel Galip Bey (Pasiner) was assigned as first manager. There had been researches by sending committees to Europe and according to that new settlement exposed. Besides, to educate police in a better way there had been established police schools. In this period, the Young Turks purged the old police staff with the people who are close to them. To increase their activity at 4 June 1911 in İstanbul apart from The General Directorate of Security had been constituted İstanbul Police General Directorate (İstanbul Polis Müdüriyet-i Umumiyyesi). This new directory was charged of İstanbul’s order and like The General Directorate of Security it also tie up to Ministry of the Interior. The subject of this reseach is comprise of four basic chapters, and it’s about especially İstanbul Police General Directorate and police governance at the Second Constitutional Era. First chapter is about how Zabtiye Ministry is turned into The General Directorate of Security; the second chapter surveys The General Directorate of Security and İstanbul Police General Directorate's organization and staff. The third chapter discourses the legal arrangements about police; and the last chapter is about the tasks of police and the activities of them. Also the last chapter has been aimed to make analysis about crime and criminals by creating templates. There had been used various comparisons with other provincials to give a second thought