Kadın öğretmenlerin başörtüsü uygulaması ve kariyer kesintilerine ilişkin görüşleri

ÖZETKADIN ÖĞRETMENLERİN BAŞÖRTÜSÜ UYGULAMASI VE KARİYER KESİNTİLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİKendi yapıtaşından olmayana karşı, yaşama şansı tanınmayan sistem çarklarında, mekanizmanın kıskacında kalan, özellikle çalışma hayatına sonradan katılan kadınlar, günümüzde halen ciddi sorunlarla karşılaşılmaktadırlar. Kadınlar cinsiyet, anne olma durumları, evlerine karşı sorumlu olmaları hasebiyle erkeklere oranla çok daha az sayıda istihdam edilmektedirler (Bozkaya, 2013). Hali hazırda zaten az sayıda istihdam sağlanan kadınlar bir de dini argümanları doğrultusunda kullandıkları başörtüsünden kaynaklı ikinci kez bir eliminasyona uğramaları da kadınları ciddi oranda çalışma hayatlarından soyutlamaktadır. Kadınların devlet dairelerinde memuriyetliklerini yaptıkları meslek gruplarından bir tanesi de öğretmenliktir. Cumhuriyetin ilanından sonra çalışma hayatına katılan kadınların, devlet okullarında çalışırken başlarının açık olma zorunluluğu pek çoğunu ya meslekten uzaklaştırmış veya perukla ders vermeye mecbur bırakmış ya da özel dershanelerde öğretmenlik yapmaya zorlamıştır. Bu çalışmada başörtüsü kullanan kadın öğretmenlerin kariyerleri sürecinde yaşadıkları kesintiler araştırılmış ve bu durumun başörtülü kadın öğretmenler üzerindeki yansımaları incelenmeye çalışılmıştır.Çalışma için engelleme olgusunu daha belirgin yaşamış oldukları tespit edilen öğretmenler seçilmiştir. Gerekli idari izinler alındıktan sonra, görüşmelere başlanmıştır. İstanbul ilinde görev yapmakta olan ve görüşmeyi kabul eden katılımcılar ile çalışılmıştır. Çalışmada nihai amacın başörtüsü sebebi ile engellemelere maruz kalan ve mağduriyet yaşayan öğretmenlerin hangi sorunlarla, nasıl baş etmek zorunda kaldıklarının incelenmesi olduğu için, katılımcıların başörtüsü sebebiyle kariyerleri kesintiye uğramış ve aynı sebeple mağduriyet yaşamış olmaları gerekmektedir. Bu nedenle ölçüt örnekleme yöntemi ile katılımcılar belirlenmiştir. Bu öğretmenlere ulaşmak için okul yöneticilerinden ve meslektaşlarından yardım alınarak referansları doğrultusunda katılımcılar seçilmiştir. Görüşmeyi kabul eden 30 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiş ve katılımcıların izinleri doğrultusunda görüşmeler kayıt altına alınmıştır. Ses kayıtları transkript edilmiş ve görüşme verileri içerik analizine tabi tutulmuştur.Kadın öğretmenlerin mağduriyet yaşamalarına neden olan durumlar engellenme olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle mevcut çalışmada kısıtlamaya sebep olan etmenler de engeller teması altında değerlendirilecektir. Öğretmenlere öğretmenlik mesleğinin kendileri için ne ifade ettiğine ilişkin sorular yöneltilmiş ve elde edilen verilerden, öğretmenlik mesleğini isteyerek tercih etme, severek sürdürme, geçim kaynağı olarak görme ve duygusal olarak öğretmenlik temaları ortaya çıkmıştır. Öğretmenlere kariyerlerinde ne tür kesintiler, engellemeler ve mağduriyetler yaşadıklarına ilişkin sorular yöneltildiğinde, engeller, cezalar, mağduriyetler ve mücadele boyutu olmak üzere dört alt tema ortaya çıkmıştır. Böylelikle kadın öğretmenlerin meslek yaşamlarında başörtüsü takmalarından kaynaklı karşılaştıkları sorunlar incelenmiştir. Kadın öğretmenlerin mesleklerini icra ederken başörtülü olmaları sebebi ile engellemelere maruz kalmaları sorununun toplumun geneli adına önemli bir sorun olması gerçeğinden yola çıkarak bu gibi sorunların yaşanmaması için toplumu eğitmek adına hem formal hem de informal olarak eğitim politikaları geliştirilmesi, mesleki paydaşlara yönelik hizmet içi eğitimler planlanması, gerekli yasal düzenlemelerin yapılması için hukuki ve siyasi adımların atılmasına yönelik girişimlere öncülük edilmesi önerilmektedir.--------------------ABSTRACTHEADSCARF APPLICATION OF FEMALE TEACHERS AND OPINIONS REGARDING CARREER INTERRUPTION Women who remain in gripper of mechanism, and in system wheel of not given the chance to live for ones who not belong to their own building block, especially women who participate in working life afterwards, still face serious problems. Women are employed far less than men due to their gender, motherhood and responsibility towards their homes (Bozkaya, 2013). That women who already are employed less and also undergo a second elimination because of the headscarf they wear in accordance with their religious arguments, severely isolates from working life. One of the occupational groups which women serve as public servant in public offices is school teaching. Women, who participate to working life after proclamation of the republic, has been suspended from state schools or forced to teach in wigged or forced to teach in private school because of obligation of not wearing headscarf while serving in state schools. In this study, interruption which have experienced by female teachers, who wear headscarf during their career, has been researched and reflections of this situation on women wearing headscarf has been examined. Teachers who has been determined to have experienced obstruction phenomenon more prominently has been chosen for this study. After necessary permissions has been received, interviews have started. It has been worked with participants who serve in İstanbul province and accept to interview. Since final aim in this study is the examination of that how teachers who have been exposed to obstruction because of headscarf and experienced victimhood has been have to cope with, participants have to experience obstruction in their careers because of headscarf and victimhood for this reason. For this reason, participants has been determined with criterion sampling method. In order to reach this teachers, participants have been chosen in line with references and help of school principals and colleagues’ Semi-structured interview has been done with 30 participants who accept to interview, and interview has been recorded in line with permission of participants. Sound recordings have been decoded and interview data has been subject to content analysis. Situations which cause female teachers experience victimhood are defined as obstruction. Hence, factors which cause obstruction in present study are also evaluated under subject of obstacles. Teachers have been asked questions such as what teaching profession means for them and themes such as preferring teaching profession willingfully, pursuing it gladly, seeing it as means of living and teaching affectively has been observed from data obtained. When teachers have asked questions regarding what kind of interruptions, obstructions and victimhood they have been experienced, four main theme of obstructions, punishments, victimhood and fighting dimension have been found. Thus, problems which female teachers have faced because of headscarf during their professional life, have been examined. On the basis of that the problem of that female teachers wear headscarf while carrying out their professions must be significant problem for the society-wide, it is suggested that initiatives for legal and political steps to make legal regulations for developing educational policies in order to educate the society both in formal and informal way, planning in-service trainings for professional stakeholders should be pioneered