Tanzimat Dönemi Osmanlı ceza hukuku uygulaması

Anahtar Kelimeler: Tanzimat Dönemi, Ceza Kanunnamesi, Şer’iyye Mahkemeleri, Nizamiyye MahkemeleriÖZETTANZİMAT DÖNEMİ OSMANLI CEZA HUKUKU UYGULAMASI Tanzimat dönemi, diğer birçok sahada olduğu gibi hukuk sahasında da önemli değişikliklerin görüldüğü bir dönemdir. Çeşitli sebepler, hukuk alanında birtakım yeniliklerin yapılmasını gerektirmiş ve bunun neticesinde hukuk mevzuatı hem biçim hem muhteva açısından ciddi ve ayrıntılı bir şekilde ilerleme kaydetmiş, mahkeme teşkilatında ıslahat yapılmış, yeni mahkemeler kurulmuştur. Tanzimat Fermanı’nın ilanının ardından yirmi yıl içinde üç ayrı ceza kanunu hazırlanmış, bunların üçüncüsüyle ceza hukukunda büyük oranda Batılı ceza hukuku anlayışı ve uygulamasına geçilmiştir. Kadim Fıkıh öğretisinin suçlar ve cezalar anlayışında “şahsî haklar” olarak görülen kısas, diyet gibi maddelerde Şer’î hukukun etkinliğini kabul edip sürdüren bu ceza hukuku anlayışı, diğer suçların tamamını ise, devlet ve topluma yönelik bir tehdit sayarak cezalandırmış, mağdur şahısların taleplerini beklemeden re’sen soruşturmaya yetkili mahkemeler ve savcılardan var olan bir adliye yapılanması getirmiştir. Ceza hukuku uygulamasında sadece hayat ve vücut dokunulmazlığına yönelik suçlarda, o da mağdur ve yakınlarının başvurusuyla muhakeme yetkisini kullanabilen Şer’iyye mahkemeleri, varlıklarını sürdürdükleri son ana kadar kısas ve diyet cezasına hükmedebilmişlerdir. Diğer suçların kovuşturulması ve cezalandırılmasında ise Nizâmiyye mahkemeleri yetkili olmuş, yeni kanunların getirdiği hükümler tatbik edilmiştir. Osmanlı Devleti tarihi boyunca zaten had cezalarının fazla yaygın bir tatbik sahasına sahip olmadığını biliyoruz. Tanzimat sonrası uygulamasında ise had cezalarına hemen hemen hiç rastlanmaz. Zaten hukukî yapı buna müsaade etmemektedir.Keywords: The Tanzimat Period, Criminal Code, Ser’iyye Courts, Nizamiyye Courts. ABSTRACTTHE IMPLEMENTATION OF OTTOMAN CRIMINAL LAW AT THE TANZIMAT PERIODThe Tanzimat period, is the one which had witnessed important changes in the field of law as it had witnessed in other many fields. Various reasons made some reforms in the field of law necessary and so the law codes has been improved by content and shape. And some reforms had been seen in court structures and new courts had been established. After the Tanzimat Decree, in twenty years, three penal code had been collected, with the third of them there had been a transition to Western penal law mentality and implementation. This criminal law policy which maintained sher’i law in kısas, diyat, etc seen as personel rights in classical fikh doctrin, considered all other crimes as a threat against the state and the society, punished them in this context, and established a court organisation and attorneys begin an investigation without need a demand from the offended person. With regard to implementation of criminal law, Sheriye court maintained its existence to the last time of Ottoman state, with respect of kısas and diyat penals, just in crimes against untouchability of life and body. Investigation and judging of other crimes was under the sovereignity of Nizamiye courts, and the rules of new criminal codes was implemented on these crimes. During the history of Ottoman state, as we know, the hadd punishments were not put into practice commonly, and after the Tanzimat these punishments had never been implemented. The law structure did’nt allow this implementatio