Kadın yöneticilerin liderlik özelliklerinin astlarının iş tatmini üzerindeki etkisi

ÖZETİnsanoğlu hem maddi hem manevi ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla, varolduğu günden bu yana küçük veya büyük mutlak bir gruba dahil olarak yaşamını sürdürmüştür. Grubunun beklentilerini anlayan, bu yönde yol gösteren ve karşılanmasını sağlayan bireyler lider olarak öne çıkmış, takipçileri de onun peşinden hareket etmişlerdir. Tarih boyunca bu yapılar içerisinde birlikte varolan iki tür; kadın ve erkek farklı tür evrimleşmeler ve karakteristiksel roller geliştirerek grup içerisindeki rollerini belirlemişlerdir. Çok uzun tarihsel dönemler boyunca, özellikle hakimiyetin maskülen gücü ifade etmesi nedeniyle, kadınlar yönetsel becerilerini geri planda tutmuşlar, ancak kapalı kapılar arkasından kendilerini gösterebilmişlerdir. Sanayi devrimi ile birlikte, dünya üzerindeki eski dengelerin tamamen değişmesi neticesinde, kentleşmenin öne çıkması ve aralarında amansız bir rekabetin yaşandığı ticari organizasyonların, global pazarların doğması ve bilim ve teknik alanında yapılan keşifler sayesinde hayatın kolaylaşması, giderek kas gücünün yerini beyin gücünün almasıyla beraber, kadınlar bulundukları yerden dışarı çıkmışlar; toplumsal hayat içerisinde daha aktif rol almışlar, özellikle batılı toplumlarda , üretken ve etkin birer varlık haline gelmişlerdir. Yönetim organizasyonu içerisinde, kadının var oluşu, kırsal hayatta kendisine yakıştırılan rollerin ötesine geçerek hakim, yönetici pozisyonuna kavuşması da oldukça zorlu bir süreç gerektirmiştir. Ancak, bugün birçok modern kültürde kadınların güçlü birer birey olmaları yadsınamayacak denli normallik kazanmıştır. Bununla beraber kadın, erkekten farklı olarak hem kendisini ispat etmek hem de sürekli değişen dünya düzenine de yetişmek durumundadır. Çalışmamız, kadın yöneticilerin çalışma hayatında nasıl varolabileceklerini göstermek üzere değil, artık başarıları ispatlanmış birer yönetici olarak kabul gören kadınların, liderlik özelliklerinin, çalışanlarının iş tatminlerine etkilerini araştırmak amacıyla yola çıkmaktadır. Bu merakın nedeni; kadınların üzerlerinde binlerce yıldır taşıdığı ve hala büyük ölçüde yerine getirdiği ailesel görevler nedeniyle; düzenli, sorumlu, programlı, korumacı, empati ve sezgisel düşün kabiliyetleriyle iletişim yeteneklerine ve etrafıyla kolay ve dostça geçinmeye müsait karakter yapısına sahip olmalarından kaynaklanmaktadır. Bütün bu nitelikler; gösterildiğinde, çalışanların yüksek iş tatmini edindiği prensibiyle öne çıkan modern liderlik teorilerine ve özellikle transformasyonel liderliğe çok yakındır . Hiç kuşkusuz kadın ve erkeğin yönetim dilinde birbirinden öğrenecekleri bir çok husus bulunmaktadır. Bu nedenle günümüzde liderlik konsepti dişil ve eril özelliklerin bir arada yer aldığı bir yöne doğru ilerlemektedir. Bu nedenle kadınlara ilişkin liderlik gözlemlerimizi, en klasik anlamıyla pasif, dişil özellikler yerine, androjeniğe yönelik, ancak kadının varoluşsal yapısına da uygun faktörler etrafında inceleyeceğiz.Araştırmanın birinci bölümünde; öncelikle lider ve liderlik kavramları, teorileri ve özellikleri tanıtılmış; kadın liderlik özelliklerinin daha iyi anlaşılabilir olması için, bir anlamda içerisinde şekillendiği, toplumsal açıdan cinsiyet kavramı ele alınmış, kadınların yönetime nasıl dahil oldukları ve kariyer gelişim süreçleri ve bunlara ilişkin belli bir takım olumsuzlukların üzerinde durulduktan sonra, kadın liderlerin özelliklerine geçilmiştir.Araştırmanın ikinci bölümünde ise; kadın liderlik özelliklerindeki göstergelerin üzerinde etkisinin araştırılacağı iş tatmini kavramı üzerinde durulmuş, iş tatmini kuramı ve onunla çoklu ilişki içerisindeki motivasyon, bu kavramlara ilişkin kuramlar ve iş tatmini faktörleri tanımlanmış, liderlik ve araştırma konumuz olan kadınsal liderlik özelliklerinin iş tatmini ile ilişkisi açıklanmıştır.Araştırmanın üçüncü bölümünde ise; kadın yöneticilerin liderlik özelliklerinin astlarının iş tatmini üzerindeki etkisinin ortaya konabilmesi amacıyla; hem kadın hem erkek yöneticilerin astlarından oluşan bir gruba; demografik özellikler, yöneticinin liderlik özellikleri ve çalışanların iş tatmini konulu, üç ayrı bölümden oluşan anketin uygulanması anlatılmış, bulguların açıklanması ve sonuç bölümüyle yorumlanması yapılarak, değerlendirilmişlerdir.SUMMARYFrom the first day of its existence, human kind had been a part of a group in order to cover it's physical and spiritual needs. The ones who could understand the needs of others and pioneered in that aim, has became the leader and the others have stayed as the followers. Throughout the history, the two distinct gender, men and women, have passed through different phases of evolution and constituted different characteristic role plays and since power and domination had always been connected to masculine characteristics, women had to keep their managerial abilities to them self and could only show their talent under certain circumstances. After the industrial revolution, markets and businesses became globalized, rivalry between the trading organizations increased, people became urbanized and women got the chance of changing their ascribed roles in society as a result of increased need of labor force. Although, existence of women in professional organizations had necessitated a rough route, in the modern world, it's very normal to be strong for an individual woman.The aim of this study is much further than identifying ways of being visible in modern business life for women; it's to determine the effects of leadership characteristics of women on the job satisfaction level of the subordinates depending on their being tidy, systematic, responsible, protective, intuitive, harmonious and having more improved communication skills. All these characteristics are very close to modern leadership theories, especially transformational leadership theory, by means of creating job satisfaction. When it comes to management principles, men and women has a lot to learn from each other and modern leadership theories states that a person needs feminine characteristics as well as masculine characteristic in order to be an effective leader. The first part of the study introduces the concepts of leader, leadership and leadership theories. In this section, leadership characteristics of women is studied from a socially ascribed roles point of view and the obstacles in front of their career is examined before identifying their leadership characteristics.In the second part of the study, concepts of job satisfaction, motivation, motivation theories, factors affecting job satisfaction and the relation between leadership, especially women leadership characteristics, and job satisfaction is discussed.In the third part of the study, a questionnaire is given that consists of three sections each measuring the demographic characteristics of the participators, leadership characteristics of their managers and their job satisfaction level. The aim of the questionnaire is to determine the effects of leadership characteristics of women managers on their subordinates' job satisfaction level.In the fourth and the last part of the study, the results of the questionnaire is discussed in the light of previous studies in the management literature