Dışavurumcu etkinliklere dayalı grupla psikolojik danışma programının ebeveyn kaybı yaşayan 9-11 yaş çocuklarının travma sonrası stres düzeyine etkisi

ÖZETDIŞAVURUMCU TEKNİKLERE DAYALI GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA PROGRAMININ EBEVEYN KAYBI YAŞAYAN 9-11 YAŞ ÇOCUKLARIN TRAVMA SONRASI STRES DÜZEYİNE ETKİSİBu çalışmanın amacı ebeveyn kaybı yaşayan ve anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğu belirtileri gösteren çocukların kayıpları ile ilgili duygularının, sağlanan güvenli ortamda uygulanan yapılandırılmış grupla psikolojik danışma sürecinde açığa çıkartılmasıdır. Araştırmacı tarafından oluşturulmuş ve dışavurumcu yaratıcı etkinliklere dayalı olan bu grup programı, çocuğu travmadan etkilenmiş pasif bir birey olmak yerine aktif bir deneyime yönlendirmenin önemli olduğu ilkesine dayanmaktadır. Malchiodi (1990, 1998, 2001) resim çizmenin çocukların hikâyelerini anlatmasını sağladığını ve travmatik deneyimlerini hikaye türüne çevirmelerini sağladığını söyler. Araştırmanın uygulama kısmının dayandığı yaklaşımlardan biri de kişilerin krizle baş etme kanallarını güçlendiren ve böylece travma sonrası stresin daha da artmasını engelleyecek bir müdahale yaklaşımı olan BASIC – Ph yöntemidir. Oturumlarda uygulanan etkinlikler travmatik duyguların dışavurumunu sağlarken aynı zamanda kişilerin krizle baş etme yöntemlerini güçlendirmeye yönelik planlanmıştır. Resim çizmek kadar dramatizasyon ve oyun hamurları gibi deneyimler de motor ve sözel eylemlerle dışa vurmayı sağlar. Çünkü travma bilişsel bir deneyimden daha çok duyuşsal bir deneyimdir ve travma hatıraları görüntülerden oluşur. Uygulanan bu yapılandırılmış program kapsamında çocukların evebeyn kaybı sonrasında erteledikleri ya da bastırdıkları duygularını resim, kil, kukla ve drama temelli etkinliklerle açığa çıkarmaları ve böylece travma sonrası stres düzeylerinin düşmesi amaçlanmıştır. Çünkü travma sonrası yaşanan stres bozukluğunun acının yeterince ve doğru bir şekilde yaşanamaması ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bu noktalardan hareketle çeşitli nedenlerden dolayı ebeveynlerinden birini kaybeden 9-11 yaş arasında 8’er kişilik deney ve kontrol grubu oluşturulmuştur. Gruplara oturumlar öncesinde “ Çocuklarda Anksiyete Bozukluklarını Tarama Ölçeği- Çocuk Formu (ÇAB-TÖ) ” ve “ Çocuklar İçin Travma Sonrası Stres Tepki Ölçeği (ÇTSS-TÖ) ” uygulanmıştır. Grup çalışmasına başlamadan önce deney grubu üyelerinin ailelerine “ Ebeveyn Kaybı Yaşayan Çocuklara Nasıl Yaklaşılmadır? “ konulu bir psiko-eğitim verilmiş, kişisel bilgi formları doldurulmuş ve gerekli izinler alınmıştır. Deney grubuna resim, drama, kil ve çeşitli oyunlardan oluşan travmatik anıların güvenli şekilde açığa çıkarılmasını amaçlayan, dışavurumcu etkinliklere dayalı 8 oturumluk grupla psikolojik danışma programı uygulanmıştır.Araştırmada ön test-son test kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Verilerin analizinde, Mann Whitney-U Testi ve Wilcoxon Testi kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre kontrol ve deney grubu ÇAB-TÖ ve ÇTSS-TÖ ön test puanları arasında anlamlı bir fark yoktur. Gruplar başlangıçta benzer özellikler göstermektedir. Buna karşın grupla psikolojik danışma uygulamasının sonucunda kontrol grubu son test puanları ile ön test puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken, deney grubunun ÇAB-TÖ ve ÇAB-TÖ’nün panik bozukluk ve somatik belirti, ayrılık anksiyetesi bozukluğu, sosyal fobi alt boyutları ve ÇTSS-T ön test ve son test puanları arasında son testler lehine istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunması araştırmanın önemli bulgularındandır. Anahtar Sözcükler: Dışavurumcu Sanat Terapisi, Çocuklarda T.S.S.B., Ebeveyn KaybıABSTRACTTHE EFFECT OF PSYCHOLOGICAL COUNSELING PROGRAM WITH THE GROUP THAT ARE EXPOSED TO EXPRESSIVE TECHNIQUES ON THE POSTTRAUMATIC STRESS LEVEL OF 9-11-AGE CHILDREN WHO LOST THEIR PARENTSThe purpose of this study is to display the feelings of children who lost their parents and show the indications of anxiety and posttraumatic stress disorder in the safety atmosphere by the applied structured group during the psychological counseling period. This group program is based on the principle of that ‘it is important to guide the child in an active experience from a passive individual who is affected by a trauma.”One of the approaches in the session parts of the research is the BASIC – PH method. This methodology is strengthening the channels of overcoming crises. Therefore, it prevents the increase of posttraumatic stress level. While the activities on the sessions are providing the expressions of feelings, they are also planned to strengthen to the channels of overcoming crises. Within the scope of this applied structured program, it is aimed to reveal the feelings of children which are reserved or suppressed after losing their parents by the activities based on picture, clay and drama. Thus, their posttraumatic stress level is reduced. From this point of view, an experimental group and a control group are constituted. Each group consists of 8 individuals who lost their parents due to various reasons. The group members are between 9 and 11 years old. Before the sessions, “Screening Scale of Children’s Anxiety Disorders – Child From (ÇAB-TÖ)” and “Posttraumatic Stress Reaction Scale for Children (ÇTSS-TÖ)” are applied. Before beginning the group work, a psychoeducation in the topic of “How Should the Children, Who Lost Their Parents, Be Treated?” was trained to families of experimental group members, personal information forms were filled, and the required permissions were obtained.The psychological counseling program, based on expressive activities, with the group was applied to experimental group in 8 sessions. The program and activities was constituted by picture, drama, clay and various games that aim the traumatic memories come to light in a safe medium.In the research, preliminary test – final test method is used. Additionally, Mann Whitney-U Test and Wilcoxon Test are used in the analysis of the data.At the end of the research, there is no statistically significant difference between preliminary test scores of ÇAB-TÖ and ÇTSS-TÖ of control and experimental groups according to the obtained findings. The groups indicate the similar specifications at the beginning. However, at the end of the psychological counseling study with the group, there is no statistically significant difference between final test scores and preliminary test scores of control group. On the other hand, there are significantly important findings of the research. For example; there is statistically significant difference between primary test scores and final test scores of experimental group’s ÇTSS-T, ÇAB-TÖ and sub-dimension of ÇAB-TÖ such as panic disorder and its somatic symptoms, separation anxiety disorder and social phobia.Keywords: Expressive Art Therapy, P.T.S.D. for Children, Death of Parent