Türkiye’de makro ekonomik konjonktürün sermaye piyasasına ve halka açık şirketlere etkisi

Çalışmamızda makro ekonomik konjonktürün sermaye piyasaları ve menkul kıymet borsalarına etkisi, Türk sermaye piyasası ve İMKB bazında irdelenmiş, makro ekonomik gelişmelerin ve özellikle kriz dönemlerinin halka açık şirketlere etkisi ölçek bazında incelenmiştir. Analitik modelleme bölümünün tespitlerinden birincisinde İMKB Endeksi ile diğer makro değişkenler arasındaki ilişkinin yönünü tespit amacıyla Granger tarafından geliştirilen regresyon denklemleri kullanılmıştır. Oluşturulan modelde amaç, dolar, mark ve O/N faiz oranı, emisyon hacmi gibi değişkenler ile endeks arasındaki ilişkinin yönünün belirlenmesidir. Hangi değişkenin diğerine neden olduğu hipotezi test edilmiştir. Endeks ile diğer alternatif yatırım araçları arasındaki korelasyon katsayıları negatif ve yüksek seviyelerdedir. %95 güvenirlilik derecesi ile endeks ve alternatif yatırım araçları arasındaki ilişkinin yönü bir günlük gecikmeye göre kriz öncesi dönemde, bu araçların endeksi etkilediği ancak endeksin bu araçları etkilemediği şeklindedir. Bulgulardan ikincisi % 95 güvenirlilik derecesi ile endeksin sadece bir gün önceki değerinin bugünkü değerini etkilediği sonucuna varılmasıdır. Yapılan diğer analitik çalışma makro ekonomik gelişmelerin kriz boyutunda değişim gösterdiği süreçlerde halka açık şirketlerin ölçek bazında etkilenme derecelerinin tespitidir. İnceleme, halka açık ve hisse senetleri İMKB'de işlem gören imalat sanayi şirketleri çalışan sayısına göre küçükten büyüğe 6 gruba ayrılarak yapılmıştır. Yeterli sayıda veri oluşturma açısından analize imalat sanayi alınmış ve bir regresyon modeli oluşturulmuştur. Birinci aşamada şirketlerin kriz öncesi ve sonrası borsa performanslarının incelenmiş, İkinci aşamada ise aynı dönemlerde şirketlerin finansal performansları irdelenmiştir. Kriz dönemlerinde tüm şirketlerin genelde olumsuz etkilenmelerine karşın, KOBİ'ler büyük ölçeklilere göre borsa performansı ve finansal performans bazında dramatik düşüşler yaşamışlardır. Büyük ölçekli işletmelerin KOBİ'lere göre krizden daha düşük düzeylerde etkilendikleri ve durumlarını daha çabuk düzeltebildikleri anlaşılmıştır. In this study, effects of macro economic conjuncture to capital markets and stock exchanges, in general were analyzed. The focus was, particularly, on the effects of economic crisis to the Turkish capital market and stock exchange as well as publicly held companies in a scale basis.One of the results of the analytical modeling in this study shows the relation between macro economic factors and Istanbul Stock Exchange (ISE) index. For this, regression equation developed by Granger was utilized. Aim of this model was to determine direction of the relation between ISE index and selected variables (US$, DEM, O/N interest rate, emission etc.) The hypothesis on which variable cause the other was tested and as expected, index and other alternative investment instruments have negative correlation. With 95% confidence degree, with 1-day-delay (time lag), before the crisis alternative investment instruments effected the index but, index did not have the same influence on them.Second result of my analytical modeling is that, with 95% confidence degree, only index's 1-day-before level effects its today level.The other analytical study was on determining the level of interaction between publicly held companies, on a scale basis and macro economic variables under economic crisis. Industrial companies traded on the ISE was grouped under 6 class from small to large-scaled based on the employee number and a regression model was formed. In the first step, stock exchange performance of the companies before and after crisis was compared. Secondly, financial performance thereof in the same period was analyzed. Although, all companies effected negatively from the crisis, its effect on SMEs was very dramatic. Large-scale companies, compared to SMEs, were effected lesser and recovered more quickly