Marx ve Pareto’nun sosyolojik açıdan karşılaştırılması

19. yüzyılın en önemli klâsik sosyologlarından olan K.Marx ve V. Pareto; yaşadıkları dönemi çok iyi bir şekilde analiz eden ve çalışmalarıyla toplumsal dönüşümün anlaşılması ve hızlandırılmasında önemli roller üstlenen iki bilim adamıdır. Marx ortaya koyduğu çok boyutlu kuramı ve o kuramı revize ederek günümüz şartlarına adapte eden takipçileriyle hâlâ gündemdedir. Marx'ın teorisini çürütme üzerine kurduğu kuramı ve Marx sonrası dönemi yaşamasının getirdiği avantajları çok iyi kullanarak Marksist öngörüye alternatif oluşturacak güçlü argümanları ile tanınan Pareto ise, -henüz Türkiye'de hak ettiği üne kavuşamamış olsa bile- görüşleriyle günümüz dünyasında önemli bir yere sahiptir. Benzer yapısal ve konjonktürel benzerliklerin varolduğu dönemler ve toplumlar içerisinde yaşayan bu iki sosyolog, -gene benzer şekilde- makro sosyolojik konular üzerinde yoğunlaşmışlar ve genel teorilere ulaşma çabasına yönelmişlerdir. Ancak her iki düşünürün benzer parametreler üzerinde farklı çözümlemeler yapmaları, içinde yaşanılan sosyal ortamdan değil, sahip olunan farklı perspektiften kaynaklanmaktadır. Pareto ve Marx her ne kadar hayatları boyunca ideolojilere hiç hoş gözle bakmasalar da ölümlerinden sonra düşünceleri ideolojilere mal edilmiş ve her ikisinin düşünceleri de toplumun ideolojik sınıflara ayrılmasına yol açmıştır.Toplumlara ve sosyal kurumlara bakış açılarını göz önüne aldığımızda Marx, daha idealist ve iddialı bir yaklaşımla toplumlara kolayca değiştirebileceğini savunarak ulaşılması zorunlu nihai bir hedef göstermiştir. Pareto ise bilimde kaçınılmazlık ve zorunluluğu reddederek toplumları değiştirmenin ve insanların kalıplaşmış yapılarına nüfuz etmenin imkânsızlığına inanmış ve insanlığın varabileceği nihaî bir hedefin olmadığını savunmuştur. Marx sosyolojisini "üretim ilişkileri" üzerine kurarken, Pareto kuramını "yönetim ilişkilerine" dayandırmıştır. Günümüzdeki toplumların yapılarını ve işleyişlerinin daha iyi anlaşılması için, bu mekanizmanın kökenini şekillendiren bu sosyologların çok iyi şekilde değerlendirilmesi ve değişen konjonktürel durumlara göre yeniden yorumlanması ve sentezlenmesi gerekmektedir.Karl Marx and Vilfredo Pareto are two of the most important classical sociologists of the XIX. century. They are the scholars who analyze the period they've lived prudently; overtake the crucial roles in comprehending the social transformation and its acceleration.Marx is still at the agenda of the world with his multi-dimensional and strong theory and his supporters who attemp to adopt the theoretical framework to the recent conjonctural conditions. Pareto is known by its theory established over the refutation of the Marxist theory and well-established critical views constituted by the adventage of living and appreciating the experiences in post - Marxian period of social, political and historical changings. Even if he is not able to reach the prominance he deserved yet in Turkey, Pareto carries vital importance and inevitable fame in intellectual level.These sociologists have lived within the periods and societies which have the structural and conjonctural similarities and concentrated on the macro level analysis and attempted to arrive the general theories. Their making a different analysis an the similar parameters originated not because of having had the social environment but possesing the different perspectives. Even though both Marx and Pareto considered the ideologies in a critical and sceptical understanding, they identified with the ideologies which led the societies to separate the ideological classes.When we survey their views about the societies and social institutions, it is consummated that Marx showed an inevitable and ultimate target with more ideological and assertive approach defending that the societies can change easily. Neverthless Pareto objected the "inevitabilaty" and "necessity" terms in a kind of social sciences and he also rightly believed that it is not easy, may be, impossible to change the societies and penetrate the individual's moulded structure. Keeping the same idea he argued that there could not be an ultimate target to be reached by mankind. Alternatively while Marx was depending his sociology on the productional relations, Pareto based his theory on administrative relations. In order to comprehend the structures and mechanisms of the societies better, it must be investigated and appreciated the studies of these sociologists shaping the origins of recent social transformation. Moreover, it is inevitablely necessary that these theoretical framework must be re-interpreted and synthesized according to changing conjonctural circumstances