İstanbul Bab mahkemesi 149 No’lu şer’iyye sicili defterine göre İstanbul’da sosyal hayat

Bu çalışmamızda, İstanbul Bab Mahkemesi 2/149 numaralı Şer‘iyye Sicili ışığı altında, 1142-1143/1729-1730 târihleri arasında İstanbul’da yaşanan sosyal olaylara temas etmeye çalıştık. Bu çerçevede, ilk bölümde konuyu daha anlaşılır hale sokmak için şer‘iyye mahkemeleri ve siciller hakkında genel bir bilgi verdik. İkinci bölümde, Osmanlı’da “Âile Hayatını” aktarırken, âilede tek eşliliğin esas oluşunu, âilede temel yapı ve huzûr ortamının muhâfaza edilmeye çalışıldığını, kadın ve çocuk haklarının devletçe resmî koruma altına alındığını anlatmaya çalıştık. Üçüncü bölümde “Zımmîler” başlığı altında, Osmanlı’nın devlet olma yoluna girdiği ilk andan itibaren azınlık haklarını korumaya çalıştığını, insanların karşılıklı etkileşim içinde yaşamlarına devam ettiğini anlattık. Dördüncü bölümde, “Köle ve Câriyeleri” incelemeye çalışırken, toplumun bu kesime ticârî bir meta olarak bakmayıp, temel ahlâk kuralları çerçevesinde onlara gereken saygıyı gösterdiklerini anlattık. Beşinci bölümde, “Sulh” başlığı altında, insanlar arası meydana gelen problemlere karşı toplumun yaklaşım tarzını, arabulucuların bu alanda işlemiş olduğu etkin rolü aktarmaya çalıştık. Altıncı bölümde ise, Osmanlı’da vakıf müesseselerini ve bu müesseselerin sosyal dinamizmin işlerliği açısından taşımış olduğu önemi anlatmaya gayret ettik. Yedinci bölümde, Osmanlı'nın mîmârî yapısına, bu çerçevede binâlardaki sanatsal özelliklere ve Osmanlı süsleme sanatına, farklı kültürlere âit çeşitli yapıtlardaki bazı inceliklere temas etmeye çalıştık. Osmanlı toplumunun ahlâkî inceliklerini aktarmaya çalıştığımız sekizinci bölümde, ise, fertler arasında mevcut bazı olumsuz olaylarla, tüm insanlığa örnek teşkil eden güzel davranışlara temas etmeye çalıştık. “Ekonomi” başlığını taşıyan son bölümde ise, XVIII. yüzyıl Osmanlı ekonomisinin dayandığı temel unsurları, esnâf ve sanatkarların, tarım ve hayvancılığın etkin rolünü, devletin belli kurallar çerçevesinde ekonomik yapıyı denetim altına almaya çalıştığını aktardık. In this study, we have tried to shed some light onto the social structure of Istanbul between 1142-1143/1729-1730 based on the Istanbul Bab Shariya Court proceedings number 2/149. In order to clarify the subject matter, a general introduction is presented related to the Shariya Courts and their proceedings in the first chapter. This was followed by the family structure of Ottomans, which emphasizes the monogamy, peace and the serenity of the family structure, peace and serenity of the neighborhood, the protection of the woman and children’s right by the government. In the third chapter, which is titled as “Zimmis”, we have tried to describe how the Ottomans has protected the rights of Non-Muslim minorities from early stages of the empire development and how the people of Ottoman has interacted with such groups. The position and the treatment of Slaves in the Ottoman society were investigated in fourth chapter. It is pointed out that slaves were not treated as a trade item; on contrary their dignity was preserved within the high level of ethical standards of the society. The fifth chapter, which is titled as “Peace”, talks about the attitude of the Ottoman society when conflicts between individuals have emerged. Effective role of the people named as peacemakers was also described. The so-called “Charitable foundations” (Vakf), and their significance with respect to the social dynamics were the subject of sixth chapter. This is followed by the architectural understanding of Ottomans and their unique artwork that combines different cultural heritages in chapter seven. Some beautiful examples of moral values and understanding of Ottoman culture was presented in chapter eight. The last chapter titles as the “economy” presents the foundations of XVIII. century Ottoman economy and the significance of the tradesman, artisan and agriculture in the economy. It also describes how the government formulated rules to develop and sustain the economical growth in the society