Depremzede anneler ve çocuklarının depresyon düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi

ÖZET Bu çalışmada 1999 Marmara depremini yaşamış annelerin ve çocukların depresyon düzeylerinin araştırmada ele alınan bazı değişkenlere bağlı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını incelemek amaçlanmıştır.Bu değişkenler: Depremde bulunulan bölge, bu bölgede ikamet süresi, yaş, cinsiyet, iş ve eğitim durumu, daha önce deprem felaketinin yaşanıp yaşanmadığı, evin hasar derecesi, kendilerine ait olup olmadığı, göçük altında kalıp kalmama, psikolojik destek alıp almama, kaybettikleri kişilere duygusal yakınlıklarını tanımlama, depremden sonra ekonomik durumlarında meydana gelen olumsuz farklılaşma, annelerin depresyon düzeyinin yüksek olma durumuna göre çocukların depresyon düzeyleri, çocukların annelerinin depremden etkilenme derecesini algılama durumlarına göre depresyon düzeyleri, olarak kabul edilmiştir.Uygulama 2000 yılı Haziran ayında başlamış olup, uygulama yapılan kişiler 9-13 yaşları arasında çocukları olan 80 depremzede anne ve 80 çocuktan oluşmaktadır. Bu anne ve çocukların 40’ı Avcılar’da depremi yaşamış, Florya Büyük Şehir Dinlenme Tesisleri ve Avcılar İETT Kampı’nda barınan; diğer 40’ı da Gölcük’te depremi yaşamış ve o bölgede prefabrik konutlarda barınmakta olan ailelerdir. Araştırma örneklemi bu bölgedeki ulaşılabilen aileler arasından belirlenmiştir.Bu araştırmada, çocuklar ve annelerdeki söz konusu etkisinin araştırıldığı değişkenler hakkında bilgi edinmek üzere araştırmacı tarafından hazırlanan “Anne Bilgi Formu” ve “Çocuk Bilgi Formu” uygulanmıştır. Ayrıca depresyon düzeylerini belirlemek amacıyla annelere, Beck Depresyon Envanteri (Beck Depression Inventory); çocuklara da aynı ölçek temel alınarak oluşturulan Çocuk Depresyon Envanteri (Children’s Depression Inventory ) uygulanmıştır. Uygulama süreci afet bölgelerinde yapılacak araştırmalarda uyulması gereken etik kurallar kapsamında anne ve çocuklarla birebir ortamda gerçekleştirilmiştirUygulamadan elde edilen bulgulara araştırma amaçları doğrultusunda SPSS (Statistical Package for Social Sciences) programı uygulanmış ve genel olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır. Annelerin depresyon puanlarının ortalamalarına bakıldığında depresyon düzeyleri yüksektir. Eğitim seviyesi düştükçe depresyon düzeyi de artmaktadır. Daha önce deprem felaketi yaşamış annelerin depresyon düzeyleri daha yüksektir. Deprem sonrası psikolojik destek almış annelerin depresyon düzeyleri de daha yüksektir. Depremden sonra ekonomik durumlarında olumsuz yönde çok farklılık meydana geldiğini bildiren annelerin depresyon düzeyleri yüksektir. Çocukların depresyon puanlarının ortalamalarına bakıldığında depresyon düzeyleri düşüktür. Yüksek depresyon düzeyine sahip annelerin çocuklarının depresyon düzeyleriyle, düşük depresyon düzeyine sahip annelerin çocuklarının depresyon düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Ancak annelerinin depremden etkilenme derecesini “çok” olarak algılayan çocukların depresyon düzeyleri, annelerinin depremden etkilenme derecesini “az” olarak algılayan çocukların depresyon düzeylerine göre anlamlı derecede daha yüksektir. Çocuklarda yaşın artması ile depresyon düzeylerinin de anlamlı bir şekilde yükseldiği görülmektedir. Ayrıca göçük altında kalmış çocukların depresyon düzeyleri de yüksek bulunmuştur. Diğer değişkenlere göre anne ve çocuklardaki depresyon düzeyleri farklılık göstermemektedir. ABSTRACTThis study aims to examine whether the depression levels of mothers and their children who experienced the 1999 Marmara earthquake underwent changes depending on some variables considered in the study or not.These variables are considered to be the area where the subjects have been during the earthquake, the period during which the subjects resided in the area; the ages, genders, vocational and educational status of the subjects; whether the subject previously experienced an earthquake or not; the degree of damage suffered by the house; whether the house belonged to the subjects or not; whether the subjects remained buried under the rubble or not; whether they received psychological support or not; the subjects’ emotional relation with the lost ones; negative changes in the subjects’ economic status following the earthquake; the depression levels of the children on the basis of high depression levels observed in their mothers and the levels of depression in children on the basis of their perception of the earthquake’s influence on their mothers. The practice started in June 2000 and the subjects comprised of 80 mothers and 80 children aged 9-13 who survived the earthquake. 40 of the said mothers and children experienced the earthquake in Avcılar and took shelter in the Florya Metropolitan Municipality Guest House and the Avcılar IETT camp while the remaining 40 have been in Gölcük during the earthquake and took shelter in prefabricated housing erected in the region. The random samples for the study were selected from among easily accessible families in the region. During the study, the “Mother Information Form” and the “Children Information Form” were used to obtain information about the above-mentioned variables and their effects on the mothers and children. Furthermore, the Back Depression Inventory and the Children’s Depression Inventory were also used for the mothers and children, respectively, with the purpose of determining depression levels. The methods were practiced face to face with the mothers and children within the framework of ethical rules applicable for studies conducted in disaster areas.The SPSS (Statistical Package for Social Sciences) program was applied on findings obtained as a result of the study and the following general results were obtained:When the mean depression points for the mothers are considered, it becomes clear that their depression levels are high. Depression levels are inversely proportional with the educational level. In addition, mothers who previously experienced another earthquake as well as mothers who received psychological support after the earthquake also have higher depression levels. Furthermore, the depression levels of mothers who report significant negative changes in economic status are also higher. The examination of the mean depression points for children reveals that their depression levels are low. There is no significant difference between the depression levels of children of mothers with a higher level of depression and the depression levels of children of mothers with a lower level of depression. However, the depression levels of children who perceived that their mothers were “highly” influenced by the earthquake are significantly higher than children who perceived that their mothers were “slightly” influenced by the earthquake. Increasing age also causes depression levels to increase significantly. Furthermore, the depression levels of children who remained buried under the rubble were also found to be high. The depression levels of mothers and children do not differ on the basis of other variables