Dünya’ da ve Türkiye’ de savunma sanayii ve tedarik: Türkiye için sektörel sanayi ve teknoloji politikaları önerileri

ÖZETSavunma sanayii, bir ülkenin güvenlik ve savunmasında ihtiyaç duyulan her türlü savunma teçhizatının üretimiyle ve hizmetlerin planlanmasıyla ilgili bütün endüstriyel iş kollarını kapsayan bir organizasyondur.Modern silah, araç ve donanımları araştırmak, geliştirmek, prototiplerini imal etmek, ayrıca ihtiyaç duyulan silah, araç ve gereçleri üretmek, bakım ve değişikliklerini yapmak savunma sanayiinin ana konularını teşkil etmektedir.Savunma sanayii, genel ekonomik yapının bir parçası olarak ekonominin diğer sektörlerindeki faaliyetlerle benzerlik göstermekle birlikte, gerek var oluş amacı ve gerekse genel olarak faaliyetleri bakımından farklı özeliklere sahiptir. Göze çarpan başlıca farklılığı ise; Savunma Sanayiinin, ileri teknoloji, yüksek kalite, kapsamlı lojistik destek, iç ve dış pazarlardaki sınırlamalar, özel maksatlı ve büyük maliyetli yatırımlar ve üst düzeyde gizlilik içermesidir.Eskiden beri insanoğlu, toplumların sürekli birbirini tehdit etmesi olgusunun sonucu olarak bünyesinde, kendini savunmak uğruna bir savaşçı grubu barındırmıştır. Bu anlamda modern bir askerle eski çağ savaşçısı arasında nitelik olarak fazla bir fark yoktur, zira amaç aynıdır. 1945 sonrasında Doğu ve Batı arasında kendi politik ve askeri dinamiklerini dünyada egemen kılma rekabeti vardır. Soğuk Savaş Dönemi olarak adlandırılan bu dönemde, gerek ABD' nin gerekse SSCB' nin müttefikleri üzerinde askeri ve politik etkinlik kurma girişimleri ve dünya olayları üzerinde kendi rekabetçi mantıklarını etkin kılma savaşı sonrasında fatura üçüncü dünya ülkelerine çıkmış, var olan yoksulluk ve geri kalmışlık daha ileri boyutlara ulaşmıştır.Soğuk Savaş Dönemi, özellikle ABD'nin geliştirdiği "Yıldız Savaşları" projesi karşısında, silahlanma yarışında SSCB'nin yenilgisi ve sonrasında da, hem siyasi hem de coğrafi olarak parçalanmasıyla son bulmuştur. Bu gelişme sonrasında ise bütün dünyada silahlanma harcamalarında bir azalma görülmüştür. Özellikle 1995 yılına kadar net olarak görülen azalma trendi, son zamanda bazı ülkelerde azalmaya devam ederken, diğerlerinde ise yatay bir seyir izlemiş ya da artış göstermiştir. Bu durum ülkelerin içinde bulundukları ekonomik, siyasi, askeri ve coğrafi yapılarıyla ilgili bir gelişmedir.Savunma sanayii, güvenilirlik, süreklilik, performans ve maliyet etkinliği gibi faktörlerin ön planda olduğu bir sanayi dalı olarak gelişmekte olan yüksek teknolojileri hedefler. Dolayısı ile, kaynak ülkelerinde sıkı bir şekilde korunan bu teknolojilerin, bedeli ödenerek dahi olsa transfer edilebilirliği olanaksızdır.Bu nedenle gelişmekte olan ülkelerin, "teknolojiyi alma" yerine "teknolojiyi edinme" yani teknolojiyi üretme, her yönüyle özümseme ve AR-GE yoluyla türev teknolojilere dönüştürme kavramına dört elle sarılmaları gerekmektedir.Ulusal savunma sanayiinin temel amaçlarından birisi, ülkelerin bu alandaki dışa bağımlılığını en aza indirerek, askeri caydırıcılığın artmasına katkıda bulunmaktır. Günümüzde askeri caydırıcılık, sahip olunan asker veya silah sistemlerinin sayısı ile değil, bunların etkinliğiyle ölçülmektedir.Savunma Sanayiinde Tedarik; İhtiyaç duyulan silah, araç, gereç ve bunlarla birlikte kullanılacak diğer malzemelerin herhangi bir yöntemle elde edilerek, istenilen yer ve zamanda kullanıma hazır olarak bulundurulmasını amaçlar. Bu amaca yönelik olarak yapılan faaliyetlere "Tedarik" , tedarik için uygulanan yöntemlere de "Tedarik Yöntemleri" denir. Ülkeler, kendi ülkelerinin ve silahlı kuvvetlerinin ihtiyacı olan silahları genel olarak iki şekilde elde etmektedirler. Bunlar, yurt içinde üretim ve diğer üretici ülkeler den satın alma yöntemleridir.Savunma sistemleri günümüzde otomatik, hızlı, güvenilir ve elastiki sistemlerdir. Sistemler satın alındıkları andaki hareket ihtiyaçlarına ek olarak, gelecekte muharebe sahasında ortaya çıkacak yeni hareket ihtiyaçlarını da karşılayacak yapıda ve yeni teknolojilerin uyarlanmasına elverişli olmalıdır. Böylesine dinamik hedefler içeren sektörde, belirlenmiş olan politika ve stratejilerin, sürecin sonundaki ürün ile hedefin birbiriyle tamamen örtüşmesini sağlaması gerekir. Bunu gerçekleştirmiş olan ABD, İngiltere, Almanya, Fransa, İsrail gibi örnek ülkelerdeki sektörel uygulamaları göz önüne alarak, bir takım tedbirler düşünmek ve uygulamak GOÜ' lerin ilk aşamadaki en akılcı uygulamaları olacaktır. Türkiye'de bir GOÜ örneği olarak buna uyum sağlamalıdır.Dünya genelinde ele alındığında, Türkiye her zaman askeri yükü ile silah ithalatı fazla ve askeri personel sayısı yüksek olan ülkeler arasında yer almıştır. Askeri yükün fazla ve bunun ithalata bağımlı olması, askeri harcamaların ülkeye olan fırsat maliyetinin yüksek olmasına sebep olmaktadır. 1980' lerin sonlarında, dünyanın politik durumundaki değişmelere bağlı olarak, çoğu ülkenin savunma harcamaları azalma gösterirken, Türkiye buna ayak uyduramamış, tam tersine askeri harcamalarını arttırmıştır. Bu artış yasadışı bölücü örgütlerle mücadele faaliyetlerine ve komşu ülkelerle olan problemlerin bu dönemde de azalmadan sürmesine bağlanabilir.Türkiye'nin çevresinde gelişen olaylar, komşu ülkelerin silahlanma faaliyetleri, Türkiye'ye yönelen tehditte bir azalma olmadığını göstermektedir .Ayrıca bilinen siyasi nedenlerle; modern silah, araç ve gerecin diğer ülkelerden tedarikinde, elde yeterli miktarda kaynak olsa bile, zorluklar, sınırlamalar ve hatta imkansızlıklarla karşılaşılmaktadır. Türkiye Ulusal Savunma Sanayiinin, genel sanayisi içindeki payı 1/40 oranındadır. Aynı şekilde genel sanayisi de GSMH'sının yaklaşık % 20'sine karşılık gelmektedir. Yani Türkiye'yi , tam sanayileşmiş bir ülke olarak görmek mümkün değildir.O halde sanayileşememiş ve savunma harcamalarını da azaltmadan sürdürmek durumunda olan Türkiye için nasıl bir yol düşünülmelidir?Türkiye, .halen uygulamakta olduğu Savunma Sanayii Politika ve stratejisini gelişmiş ülke örneklerinde olduğu gibi ilave bir takım kanunlarla desteklemeli, ilgili bütün kurum ve kuruluşları arasında iş birliğini sağlamalı, proje, üretim, tedarik gibi bütün safhalarda görevlendirilen personelin eğitimini sağlamalıdır .Ayrıca tedarik programları mutlaka AR-GE ile birlikte düşünülmelidir.Teknoloji transferi, silah ve mühimmat tedariki konularında bir çok kısıtlama söz konusudur. Bu nedenle gereksinim duyulan harp silah ve araçlarını yurt içinde üretmek amacıyla; savunma sanayii alanındaki yurt içi olanaklarının geliştirilmesi, ülke güvenliği açısından bir zorunluluktur.Savunma Sanayiinde, ulusal teknolojiyi geliştirerek veya satın alınan teknolojiyi ulusallaştırarak güçlü bir sanayi alt yapısına sahip olmak için, rekabet değil işbirliği yaptırmak devletin lehinedir. Ayrıca ulusal şirketler daha çok desteklenmeli ve globalleşen dünyada, on milyonlarca dolarlık cirosu bulunan dev şirketler karşısında yalnız bırakılmamalıdır.Türkiye, uluslar arası platformda kendi çıkarlarını ön planda tutabilecek politikalar belirleyebilmek, bağımsızlığını ve güvenliğini her an koruyabilmek için savunma sanayii yeteneklerini geliştirmelidir. Çeşitli şekillerde ilişkide bulunduğu ülkelerle her zaman aynı çıkar ve politikaları paylaşmadığının bilincinde olarak, savunma sanayii politikalarını, güçlü olmak ve her zaman bu gücüne güvenebilmek şeklinde oluşturmak ve uygulamak zorundadır.ABSTARCTDefence industry is an organisation producing the all kinds of defence material needed for a country security defence and including all industrial work parts related with service planning.Searching and developing; modern weapons, tools and its hardware manufacturing its prototypes, besides producing weapons tools and materials that need to make unkeeping and revision is the main parts of the defence industry.Although the defence industry has similarity with the activities in the other sector of economy, which is the part of general economy but is has different feature both the aim that exist and the general activity.Since time immemorial, humanbeing had sheltered a combatant group in their structure to defend themselves, to the result of the continues threat of each other society. For this reason there is no differences between a modern soldier and ancient time soldier because the arm is the same.After 1945 there is a rival between east and west to become a dominant with their own politic and military idea in the world. After that period which is called "Cold War Period" both USA's, USSR's military and politic superior enterprise on the allies and the superior war of their own rival logic on the world event, the bill cost on the third world country and destitution and backwards that exist become higher.Cold War period ended by defeating of USSR in arms race and after USSR separated both political and geographical against "The Star Wars" project especially that USA improve. After this improve there seems to be degreasing in military spending all over the world. Particularly the degreasing trend since 1995, nowadays continue in some countries but in the other countries; this spending has increased or gone on horizontal way. This situation is connected with the economic, political, military and geographical configuration that the countries in.Defence industry that is industry subdivision which has reliability continuances, performance and cost activity factors are effective aims the high technology that has been developed. Consequently this technology hardly protect by the countries is impossible to transfer even the cost pay.For this reason the countries that have been developed are need to get technology, that is to say producing technology essence its all way and transform in to derivative technology by RESEARCH-DEVELOP instead of buying technology.One of the main target off national defence industry is reducing dependence of the country from others in this area and contributing of increasing military deterrence. Nowadays the military deterrence is not considered with the amount of the soldier or weapon system, it is considered with it is effectiveness.The provision in defence industry obtain the need weapon, vehicle equipment and the other material that use with them. With same method and aim to present ready using them on place and time. The activity done for this aim called "Provision" and the method applied for provision called "Provision Method". Countries have generally obtained the weapon need for its own country and armed force in two ways. These are producing in the country method and buying other producer country method.Nowadays defence systems are automatic, fast, reliable and flexible systems. Systems adding the movement necessity at buying time, they must also be suitable for the new movement necessity at war place in future and for new technology adaptation.Sector such as including dynamic target; has a harmony between the determent policy, strategy of product and the aim at the end of the period.The county is that have been developed the most realistic application in first phase is paying attention of the sector apply of the sample country that realised this like USA, England, Germany, France, Israel thinking a certain number of precaution and applying it. Turkey is also the sample of the country that have been developed apply this.If we get the general of the world, Turkey always takes a part in the countries that have too many military load with import weapon and have high number of military personnel. Too many military load and it depends on the import cause high opportunity finance on countries military expenses. And of 1980, depending on the changes of politic situation at the world most countries has degrease the defence expense but Turkey doesn't accommodate on the contrary it increase the military finance. This increase is connected with the struggle activity of illegal dividing organisation and the problem with the neighbour countries haven't been degreased in this period.The rate of the National Defence Industry is 1/40 in general industry in the same way general industry is approximately %20 of GROSS NATIONAL IN COME" that is to say its impossible to see Turkey as an industrial country.For this reason which way should we think for Turkey that hasn't industrialised and continued its situation without increasing the defence spending?Turkey have to prop up defence industry politic and the strategy with an adding low as the other developing country and have to educate all personnel charging all stage of project, product and provision. Besides provision program undoubtedly should think with RESEARCH-DEVELOP.There is a lot of restriction about technology transfer and weapon and equipment provision. For this reason the aim of producing the arm weapon and vehicle that needed and to improve country possibility on the area of defence industry is absolute necessity according to the country security.In the defence industry; it is advantage for the country not to make rival, to make co-ordination for improve national technology or have strong industry substructure by nationalise the importing technology. Besides the national companies are more prop up and will not leave alone against the huge company that have over million dollar endorsement.Turkey have to improve its defence industry ability for determine the politics of its own profit in international platform. And Turkey must be also conscious of the countries that have other relation but not always have sharing the same profit and politics. The defence industry politics must be strong and have form and apply as always trusty with this strength