Gülistan Sarayı Müzesi Kütüphanesi (MS. 716) Baysungur Şahnâmesi minyatürlerinin resim metin ilişkisi

1370 yılında Timur tarafından Maveraünnehir bölgesinde kurulan "Timurlu İmparatorluğu" yüzyıllar boyunca sanata ve sanatkâra büyük paye vererek desteklemiş, yaşadığı coğrafyada zengin kültür ve sanat mirası bırakmıştır. Tarih sahnesinde önemli bir yer edinen Timur imparatorluğu eşine az rastlanır bir yönetim anlayışı göstermiştir. Timur ailesi hükümdarlıkları süresince sanatı destekleyerek Timur üslubunun ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu dönemde mimari, kitap sanatları, edebiyat, müzik, maden sanatı ve seramik başta olmak üzere sanatın her alanında önemli eserler vücuda getirilmiştir. Mîrzâ Şâhruh'un oğlu Baysungur döneminin "kitâb-hanesi /nakkaşhanesi" içerisinde oldukça kıymetli el yazmaları üretilmiştir. Edebi alanda İran milli şairi olarak kabul edilen Ebû'l-Kâsım Firdevsî, İran'ın en büyük kahramanlık şairi olup, İran edebiyatında kahramanlık şiir tarzını en üst noktaya taşımıştır. Firdevsî'nin elimizde toplu halde bulunan tek eseri Şahnâme'dir. Şahnâme anlatılarını olağanüstü güçlü bir şekilde ifade ederken, kurduğu cümlelerin birbirleriyle uyumu, konuya uygun tasvirleri, okuyucunun aklında canlandırmasını sağlayacak gerçekçi, açık ve aklı karıştırmayacak anlatım tarzı onu özel yapmaktadır. Günümüzde Gülistan Sarayı Kütüphanesi Müzesi'nde (MS. 716) bulunan Baysungur'un yaptırdığı "Şahnâme-yi Baysungurî" kitâb-hanenin en önemli parçalarındandır. El yazmasının içerisinde Timur dönemi üslubunu yansıtan biri çift sayfa olmak üzere 22 minyatür bulunmaktadır. Amacımız Firdevsî'nin Şahnâme'sinin metinlerine dayanan ve döneminin üslup özelliklerini tam anlamıyla yansıtan bu önemli yazmanın minyatürlerinin betimlendiği metinler ile arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Aşk sahnelerinden savaş sahnelerine kadar geniş konu yelpazesine sahip olan bu minyatürlerin seçiminde Baysungur titiz davranarak eseri tüm Şahnâme el yazmaları içerisinde daha farklı ve önemli bir yere koymayı başarmıştır. Eser metin ilişkisi kapsamında yapmış olduğum çalışmada çoğu minyatürün farklı konuları betimledikleri görülürken geneline bakıldığında renk, biçim ve kompozisyon bakımından bütünlük sağlandığı fark edilmektedir. Minyatür tasarımlarında kullanılan kompozisyon ögeleri, renkler ve işçilik anlatılan konuyu birebir desteklemektedir. Minyatürler hayal gücüne fazla yer vermeyecek şekilde metin ile ilişki içerisinde resimlenmiştir. Metin-resim ilişkisinin yüksek seviyede birliktelik gösterdiği yazmanın minyatürleri izleyiciye anlatılanı en gerçekçi şekilde aktarmayı başarmıştır.--------------------Established in Maveraünnehir region by Timur in the year 1370, 'Timurid Empire' highly esteemed and supported arts and artists for centuries, leaving a rich legacy of art and culture in its land of influence. Holding a signinificant place in history, Timurid Empire implemented an uncommon style of rule. Promoting arts during their reign, Timurid family/dynasty brought into existence the Timurid style. Important works were created in the Timurid era in all areas of art, especially in architecture, art of the book, literature, music, metal arts and ceramics. Precious manuscripts were produced within the 'workshop' in the era of Baysonghor, the son of Shah Rukh Mirza.Recognized as the greatest Persian national epic poet, Abul-Qâsem Ferdowsi championed the art of epic poetry. The only complete work by Ferdowsi that we have today in its entirety is the Shahnameh. Its extraordinarily powerful narration, harmony of sentences, subject coherent descriptions, and its realistic, unconfusing, crytal clear style of narration are some of the qualities that make Shahnameh special.Patronized by Baysonghor, 'Baysonghori Shahnameh' which is in Golestan Palace Library Museum (MS. 716) today is one of the most important pieces in the workshop. The manuscript contains 22 miniatures which reflect the Timurid Era style, one of which is two-page-spread. Our goal is to present the relationship between the manuscript which is based on Ferdowsi's Shahnameh and represents the principles of the era and the miniatures that depict these texts. Baysonghor handpicked these miniatures which depict a wide range of subjects ranging from love scenes to battle scenes, and really gave it an exclusive place among the Shahnameh manuscrips. In my study based on an artwork-text scope, it is worth noting that most miniatures depict different topics while in general, integrity is maintained in terms of color, style and composition. Elements of composition, colors and craftsmanship employed in the design of manuscripts perfectly promote the subject matter. Miniatures were crafted in tandem with the text, leaving little to the imagination. Miniatures of the manuscript which achieve great coherence in text-illustration interplay have succeeded in portraying the narrative to the viewer in the most realistic fashion