Seyyid Şerif Cürcani’nin tevil anlayışı: yorumunun metafizik, mantıki ve dilbilimsel temelleri

Özet Seyyid Şerif Cürcani’nin çoğu şerh ve haşiye formundaki eserlerinden ve onun şerh ve haşiye yazdığı temel metinlerden hareketle hazırladığımız bu tez, Seyyid Şerif’in şahsında müteahhirin dönemi düşüncesinin temel çatısını ortaya koymayı ve Tefsir ilminin bu çatı içinde durduğu yeri belirlemeyi hedeflemektedir. Başka bir deyişle bu tez, tefsir etkinliğinin dilbilimden metafiziğe uzanan dayanaklarını ortaya koymayı ve bunların tefsire nasıl yansıdığını soruşturmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle Seyyid Şerif Cürcani’nin varlık seviyelerinin ilki olan dış varlık hakkındaki görüşleri; varlık seviyelerinin ikincisi olan zihni varlık hakkındaki görüşleri; varlık seviyelerinin üçüncüsü olan dilsel varlık alanı hakkında görüşleri ortaya konulmuş; bu görüşlerle Kuran tefsiri arasındaki ilişki tesis edilmiştir. Ayetler ile bu ilkeler arasında çift yönlü ilişki bulunduğu ve ayetlerin bir yönden bu ilkelerin oluşumuna etki ettiği başka bir yönden de bu ilkelerden hareketle açıklandığına işaret edilmiştir. Böylece Tefsir ilminin mahiyeti soruşturulmuş ve bu ilimde ortaya konan verilerin teorik zeminine işaret edilmiştir. SUMMARYThis theses is aiming to manifest basic theoretical frame of mutaahhirin term, and the place of tafsir in this frame in the personality of Sayyid Sharif. In other words this theses is aiming to manifest bases of tafsir activity from linguistics to metaphysics, and to investigate the reflexions of these prenciples on the tafsir. Hence it is exhibited thoughts of Sayyid Sharif el-Jurjani about the al-vucud al-khariji, al-vucud al-zihni and al-vucud al-lisani, and established the relationship between Ilm al-Tafsir and these opinions. In this way it is investigated the essence of tafsir, and presented the theoretical ground of datas in this science