Toplu iş sözleşmesinin geçmişe etkili olarak yürürlüğe konulması

ÖZET Anayasanın “Toplu İş Sözleşmesi Hakkı” başlığı altındaki 53. maddesi, işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma koşullarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahip olduklarını belirtmektedir. Toplu iş sözleşmeleri sayesinde ekonomik bakımdan güçlü işverenin dilediği gibi ücret ve çalışma koşullarını belirlemesi ve bunu yaptığı hizmet sözleşmeleri ile istediği biçimde işçilere yüklemesi engellenmekte, işveren karşısında tek başına zayıf durumda kalan işçiler birleşerek pazarlık yapma imkanı elde etmektedirler. Bu sayede işçi-işveren ilişkilerinde karşılıklı “eşitlik’’ sağlanmakta, böylece çalışma hayatında düzen ve istikrar sağlanmaktadır. Toplu iş sözleşmelerinin bu önemi nedeniyle ülkemizde her yıl 2000’ nin üzerinde toplu iş sözleşmesi imzalanmakta ve imzalanan bu sözleşmelerden 2 milyonun üzerinde sendikalı işçi yararlanmaktadır . Toplu iş sözleşmelerinden sendikasız işçilerinde belirli koşullara sahip olmaları halinde yararlanabildikleri düşünüldüğünde bu rakam daha da artmaktadır. Ancak toplu iş sözleşmesinin imzalanmasına kadar geçen süre içerisinde; toplu görüşmelerin uzaması, grev ve lokavtla sonuçlanabilen uyuşmazlıkların çıkması, çoğu zaman toplu iş sözleşmesinin imzasını geciktirmekte, bu nedenle de yeni toplu iş sözleşmeleri önceki toplu iş sözleşmelerinin bitiminden sonraki bir tarihte imzalanabilmektedir. Sonuçta bu durum, işçiler açısından toplu iş sözleşmesinin geç uygulanmasından kaynaklanan menfaat kaybına neden olmakta ve bu da toplu iş sözleşmelerinde yürürlük tarihinin geçmişe etkili olarak kararlaştırılması sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Uygulamada eğer toplu iş sözleşmesi bir önceki toplu iş sözleşmesinin bitim tarihinden sonra imzalanır ise yeni toplu iş sözleşmesinin geçerlilik tarihi bir önceki toplu iş sözleşmesinin bitimi tarihine kadar çekilir. Çalışmamızda ilgili konular araştırılmış ve tartışmalı konular Yüksek mahkeme kararlarına ve öğretideki görüşlere dayanılarak çözümlenmeye çalışılmıştır. ABSTRACTFor workers and employers, right to collective bargaining is provided by Art. 53 of the Constitution and regulated by Law on Collective Agreement, Strike and Lock-out which is set outs terms and conditions of employments. The agreement covers the relationship between employers and employees such as wages, hours of work, working conditions and grievance-procedures, and about the rights and responsibilities of trade unions. Collective bargaining permits workers and employers to achieve a form of workplace democracy and to ensure the rule of law in the workplace. In Turkey almost over 2000 agreement signed of every year, approximately 2 million union member benefits from agreement. However extended negotiations, disagreement which can be resulted in strikes can be postponed signing process of agreement. As a result of this kind of situations will be affecting on benefits of bargaining for employees. In this case new collective agreement validity date can be arranged in the past.In practice, if the collective agreement will be signed off after expiring date of previous one, new collective agreement validity date withdrawed to previous one’s expiring date.In our study related topics were being investigated and controversial matters were tried to be solved according to Supreme Court sentences and doctrine’s opinions on this issue