Lise öğrencilerinin öz-yeterlikleri ile üst-bilişsel farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi = The examination of the correlation between high school students self-efficacy and their metacognitive awareness

Çalışmanın amacı, Lise Öğrencilerinin Öz-Yeterlikleri ile Üst-Bilişsel Farkındalıkları Arasındaki İlişkiyi incelemektir. Çalışma içerisinde cevap bulunmaya çalışılan konular şunlardır: “Lise öğrencilerinin akademik öz yeterlik algıları ile üst bilişsel farkındalık puanları arasındaki betimsel özellikler nelerdir?”, “Lise öğrencilerinin öz yeterlik algılarında, sınıf düzeyi, yaşı, cinsiyet farkı ve okul çeşidi açısından bir farklılık var mıdır?”, “Lisede eğitim gören öğrencilere ait üst bilişsel farkındalıkları sınıf düzeyine, yaşa, cinsiyet farkına ve okul çeşidine yönelik bir farklılık bulunmakta mıdır?”, “Lisede eğitim gören öğrencilere ait üst bilişsel farkındalıklarının, bilişin bilgisi alt basamağının sınıf düzeyine, yaşa, cinsiyet farkına ve okul çeşidine yönelik bir farklılık bulunmakta mıdır?”, “Lisede eğitim gören öğrencilere ait üst bilişsel farkındalıklarının alt basamağı olan bilişin düzenlenmesinin, sınıf düzeyine, yaşa, cinsiyet farkına ve okul çeşidine yönelik bir farklılık bulunmakta mıdır?”, “Lisede eğitim gören öğrencilerin üst bilişsel farkındalıklarının, bilişin bilgisi alt boyutunun açıklayıcı bilgi, durumsal bilgi ve prosedürel bilgi faktörlerinde sınıf düzeyine, yaşa, cinsiyet farkına ve okul çeşidine yönelik bir farklılık bulunmakta mıdır?”, “Lisede eğitim gören öğrencilerin üst bilişsel farkındalıklarının, bilişin düzenlenmesinin alt faktörleri olan planlama, izleme, değerlendirme, hata ayıklama ve bilgiyi yönetme sınıf düzeyine, yaşa, cinsiyete ve okul türüne bağlı olarak bir çeşitlilik göstermekte midir?”, “Lisede eğitim alan öğrencilerin sahip olduğu akademik öz yeterlik algıları ve üst bilişsel farkındalıkları birlikte düşünüldüğünde bir farklılık var mıdır, varsa ne yönde bir anlamlı ilişki görülmektedir?”. İlişkisel tarama yöntemi ile oluşturulan araştırmanın örneklemi 2018–2019 eğitim-öğretim yılında İstanbul ilinin Avrupa yakasında bulunan özel okullarda ve devlet okullarında okuyan öğrenciler arasından tesadüfi oransız küme yöntemi ile seçilen 2’si özel 1’i devlet 3 okulda eğitim gören 303 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada; 1981 yılında Jerusalem ve Schwarzer tarafından geliştirilen Türkçe uyarlaması Yılmaz, Gürçay ve Ekici (2007) tarafından yapılan Akademik Öz yeterlik Ölçeği, Schraw ve Dennison (1994) tarafından geliştirilen Türkçe uyarlaması Akın, Abacı ve Çetin (2007) tarafından yapılan Biliş ötesi Farkındalık Envanteri kullanılmıştır. Uygulanan form ve ölçeklere ait cevap kâğıtlarının genel kontrolleri yapılarak eksik ya da birden fazla seçeneğin işaretlendiği formlar değerlendirme dışı bırakılmış ve 27 öğrencinin uyguladığı ölçeklerin verisi araştırmanın güvenirliği için analiz kapsamına alınmamıştır. Sonuç olarak yapılan araştırmada 303 öğrencinin verisi analiz kapsamına alınmış olup bu veriler istatistik programı ile analiz edilmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerle ilgili yapılan analizler, ANOVA, t- Testi, korelasyon analizi ve Tukey testidir. Öğrencilerin öz yeterlik ve üst biliş düzeyi incelendiğinde her iki alanda da kız öğrencilerin lehine bir farklılık saptanmıştır. Öz yeterlik algısında okul türü değişkenine göre anlamlı bir fark görülmemiştir. Öğrencilerin öz yeterlik algıları yaşa göre incelendiğinde, 15-18 yaş, 16 -18 yaş, 17- 18 yaş aralığında farklılıklar görülmüştür. Sınıf düzeyine göre incelendiğinde 10. Sınıflar ile 12. Sınıflar arasında 10. Sınıflar yönünde bir fark görülmüştür Öğrencilerin üst bilişsel farkındalık düzeylerinde bilişin bilgisi alt faktöründe sınıf düzeylerinde, açıklayıcı bilgi, durumsal bilgi ve prosedürel bilgi alt faktöründe yaşa, cinsiyete, sınıf düzeyine göre anlamlı bir fark saptanmamıştır. Üst bilişsel farkındalık yaşa göre incelendiğinde 15-17 yaş ile 17-18 yaşları arasında anlamlı bir fark gözlenmiştir. Bilişin bilgisi, açıklayıcı bilgi, bilişin düzenlenmesi ve planlama boyutunda özel okullar lehine anlamlı bir fark gözlenmiştir. Araştırmanın temel problemi olan öğrencilerin üst bilişsel farkındalık düzeyleri ile öz-yeterlik algı düzeyleri arasındaki ilişki düzeyinde ise negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir.--------------------The aim of this study was to investigate the relationship between self-efficacy and metacognitive awareness of high school students and to determine whether they differ according to grade level, age, gender and type of school. The sample of the study, which was formed with the appropriate sampling method, consisted of 303 students who were educated in three schools, two of which are private and one of them are in the European side of Istanbul in the 2018-2019 academic year. In the study; Academic Self-efficacy Scale developed by Jerusalem and Schwarzer in 1981 and adapted by Yılmaz, Gürçay and Ekici (2007), and Transcognitive Awareness Inventory developed by Schraw and Dennison (1994) and adapted by Akın, Abacı and Çetin (2007) is used. ANOVA, t-test, correlation analysis and Tukey test were used to analyze the data obtained from the study. As a result of the data analysis, it was found that the self-efficacy and metacognition levels of the students did not show a significant difference according to gender. When the self-efficacy test results were examined, no significant difference was found according to school type, age and grade level. No significant difference was found in the cognitive awareness levels of the students in the cognitive sub-factor, grade levels, explanatory information, situational information and procedural information sub-factor according to age, gender and grade level. When the sub-dimensions of metacognitive awareness and cognition were examined in terms of school type, a significant difference was observed in terms of private schools. A significant difference was observed in favor of private schools in cognitive knowledge, explanatory information, organizing cognition and planning. In the relationship between metacognitive awareness levels and self-efficacy perception levels of the students who are the main problem of the study, a significant positive relationship was found to be moderate