İzmir basınına göre Atatürk’e izmir suikastı (1926)

ÖZETSuikast, Giritli Motorcu Şevki'nin 15 Haziran 1926 günü İzmir Valiliğine olayı ihbar etmesiyle ortaya çıkarıldı. Mustafa Kemal'e suikast girişimini yeni kurulan Cumhuriyet’te bir iktidar savaşı olarak görenler vardır. Yargılamanın sonunda çoğu İttihatçı olan 19 kişi idam edilirken Mustafa Kemal Paşa’nın yakın arkadaşları, Fevzi Çakmak ve İsmet İnönü dışında milli mücadeleyi yürüten askeri liderlerin hemen tümünü zanlı hale gelmiştir. İstiklal mahkemelerinde yargılanan Mustafa Kemal Paşa'nın arkadaşlarından Kazım Karabekir, Ali Fuat Paşa, Refet Bele siyaset dışı kalarak kenara çekildiler.15 Haziran akşamı İzmir'de ve İstanbul'da yapılan tutuklamalarla yakalanan Ziya Hurşit, Çopur Hilmi, Gürcü Yusuf, Laz İsmail gibi kişilerin verdiği ifadelerin yanı sıra yakalanan silahlar ve bazı diğer kanıtlardan Mustafa Kemal'e İzmir'i Ziyareti sırasında Kemeraltı’nda bir suikast teşebbüsü olacağı ortaya çıkmıştır.Suikast Enver Paşa'nın adamı olarak bilinen Hacı Sami ve İttihat ve Terakki'nin istihbarat servisi (Teşkilat-ı Mahsusa) kurucularından Kuşçubaşı Eşref'ten, yurtdışında bulunan Çerkez Ethem'e kadar birçok kişiyle bağlantısı olduğu ileri sürülmüştür. İnkılâplara çeşitli çevrelerden değişik nedenlerle muhalefet yapılıyordu. Bu muhaliflerin arasında iktidar hakkını sadece kendilerinde gören İttihatçılar da bulunmaktaydı. İttihatçılar Meşrutiyet döneminde de iktidar hakkını kendilerinden başkasında görmemişler, Bulgar Komitacılarından da etkilenerek, iktidarı ellerinde tutmak için çeşitli komitacı faaliyetlerde bulunmuşlardı. Kendi içlerinde fedailer yetiştirmişler, suikastlar tertip etmişlerdi. İzmir gazeteleri Suikast hadisesinde Mustafa Kemal Paşa ve Hükümete destek verdiler. Bu olayın Kazım Karabekir Paşa’nın iktidar hırsından kaynaklandığını yazdılar. İstiklal mahkemesinde yargılanan, Terakkiperver Cumhuriyet Halk Fırkası mensubu eski İttihatçılar suçlu bulundu ve idamına karar verildi. İzmir suikastı sonrasında, Mustafa Kemal Paşa tarafından yapılan inkılâplara muhalefet eden, engel olmaya çalışan bir kadro ortadan kaldırıldı. Yargılamalar sonrası inkılâplara daha etkin devam edilmiştir.ABSTRACTThe assasination was first discovered on June 15th, 1926, when Cretan Motorcu Şevki informed the governer of Izmir about it. There are people who recognizes the attempt to assasinate Mustafa Kemal as a war against the newly founded republic. After all, 19 people were executed, mostly unionists, and apart from Mustafa Kemal, Fevzi Çakmak and İsmet İnönü almost all the leaders of Milli Mucadele were among the suspects. Kazım Karabekir, Ali Fuat Paşa, and Refet Bele, who are all close friends of Mustafa Kemal, were on trial by the Istiklal Mahkemeleri. As a result, they all had to stay out of the political life from then on. The night of June 15th, some people were arrested in Istanbul and Izimr, among them were Ziya Hurşit, Çopur Hilmi, Gürcü Yusuf, Laz İsmail. Besides what these people said to the police, some guns were captured, and some other clues were obtained. All these revealed that there is going to be an attempt to assasinate Mustafa Kemal in Kemeralti during his visit to Izmir. The assasination had been linked to a lot of different people, varying from Hacı Sami, who is known to be a close friend of Evren Paşa, and Kuşçubaşı Eşref, who was one of the founders of the secret service of İttihat ve Terakki (Teşkilat-ı Mahsusa), to Çerkez Ethem.For various reasons, there had been a lof of people against the revolution. Among those were the Unionists who think that they were on the only ones who can oppose. The same Unionists also used to think they were the only ones who can be in charge in the time of the Mesrutiyet. Inspired by the Bulgarian komitacılar, they were involed in some komitacı activities themselves. They trained some of their own people as hitmen and organized some asssinations