Türkiye'de eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik ve metodolojik açıdan incelenmesi: bir durum çalışması

TÜRKİYE’DE EĞİTİM BİLİMLERİ ALANINDA YAPILMIŞ DOKTORA TEZLERİNİN TEMATİK ve METODOLOJİK AÇIDAN İNCELEMESİ: BİR DURUM ÇALIŞMASIÖZETBu araştırmada, Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin eğitim bilimleri uzmanlık alanlarına göre tematik dağılımları ile metodolojik nitelik düzeyleri ve hata tipleri belirlenmeye çalışılmıştır. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bu araştırmada, durum çalışması modeli benimsenmiş ve iç içe geçmiş durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın kuramsal evreni Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinden oluşmaktadır. Araştırmada güncellik ve yöntembilim alanındaki gelişmeler de dikkate alınarak belirlenen çalışılabilir evren, Türkiye’de eğitim bilimleri alanında son 5 yılda [2003–2007] yapılan 324 doktora tezinden oluşmaktadır. Araştırmada dört (4) örneklem grubu kullanılmıştır. Birinci örneklem grubu, araştırmada veri toplama aracı olarak kullanılan ölçeğin içerik geçerliğini belirlemek üzere oluşturulan ve çalışmaya gönüllü olarak katılan toplam on (10) gönüllü yöntembilim uzmanından oluşmaktadır. İkinci örneklem grubunda veri toplama aracının geçerlik ve güvenirlik düzeyi ve araştırmacının tez inceleme yeterliğine ilişkin olarak kendisini test etmeyi içeren ve çalışma evrenindeki tezler arasından ölçüt ve sistematik örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen 20 adet tez bulunmaktadır. Bu tezler hakkında araştırmacının yaptığı değerlendirmeye paralel bir değerlendirme yapan ve çalışmaya gönüllü olarak katılan dört (4) yöntembilim uzmanı bulunmaktadır. Araştırmanın üçüncü örneklem grubunu ise; veri toplama aracının güvenirlik düzeyini test-yeniden test yöntemiyle belirlemek amacıyla kasıtlı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen yirmi (20) doktora tezi oluşturmaktadır. Dördüncü grupta herhangi bir örnekleme yöntemine başvurulmamış ve çalışma evrenin tamamına ulaşılması hedeflenmiştir. Ancak bazı tezlerin kullanımı ve yayımlanmasında karşılaşılan kısıtlıklar nedeniyle dördüncü örneklem kapsamında ele alınan tez sayısı 211 birim olarak gerçekleşmiştir. Araştırmada araştırmacı tarafından geliştirilen iki adet veri toplama aracı kullanılmıştır. Tematik Yapı Belirleme Formu; eğitim bilimleri alanında yapılan doktora tezlerinin tematik yapılarını belirlemekte ve 26’sı yapılandırılmış 1’i de yapılandırılmamış toplam 27 maddeden oluşmaktadır. Eğitim Araştırmaları Değerlendirme Ölçütleri Formu; eğitim bilimleri alanında yapılan doktora tezlerinin metodolojik özelliklerini değerlendirmek üzere geliştirilmiş, gözlenen nitelik hakkında 0 ile 10 puan arasında değerlendirme yapmayı mümkün kılan toplam 150 maddeden oluşmaktadır. Formun yapı geçerliğinin belirlenmesi için gerekli olan Kaiser Meyer Olkin=.887 ve Bartlett analizi [p<.01] olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçtan hareketle Varimax dik döndürme tekniği kullanılarak yapılan faktör analizi sonrasında ölçeğin yirmi dört faktörden oluştuğu saptanmıştır. Maddelerin faktör yükleri 0.32 ve 0.76 arasında değişmektedir. Formun alt faktördeki açıklanan varyans yüzdesi 58.93’dür. Formun iç tutarlılık düzeyi Cronbach Alpha değeri 0.634–0.952 arasında, test-yeniden-test güvenirlik katsayıları ise .51 ile .92 arasında bulunmuştur.Veri analizinde üçgenleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında incelenen doktora tezlerinin tematik dağılımlarının belirlenerek ifade edilmesinde frekans analizi ve kategorisel analiz tekniği kullanılmıştır. Her biri bir alt amaçla ifade edilen metodolojik hata tiplerinin analizinde betimsel analiz ve tipolojik analiz kullanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre Türkiye’de eğitim bilimleri alanında yapılan doktora tezlerinin tematik açıdan tutum ve başarı temalarında yoğunlaştığı, metodolojik nitelik ve hatadan arınıklık açısından ise yeterli düzeyde bulunmadığı saptanmıştır. Bu bulgu, Türkiye’de eğitim bilimleri alanında üretilen doktora tezlerinde ciddi sorunların bulunduğunu ortaya koymaktadır. Araştırmada ulaşılan sonuçlara dayalı olarak eğitim bilimleri alanında tez çalışması yapacak kişilerin teori, yöntembilim ve istatistik boyutlarında dikkat etmeleri gereken bazı önemli noktalar ile tez çalışması yaptıran kişi ve kuruluşların dikkate alması gereken bazı hususlar önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Eğitim bilimleri, doktora tezi, yöntembilim, tema, metodolojik hataA THEMATIC AND METHODOLOGICAL REVIEWING ON DOCTORAL THESIS WHICH MADE AT THE AREA OF EDUCATION SCIENCES IN TURKEY: A CASE STUDYABSTRACTIn this study, the doctoral thesis made in the field of education in Turkey were analyzed according to thematic orientations and defined their level of methodological quality and mistake types done in some dimensions.Study was designed by using qualitative research methodology and appropriated to model of case study. Theatrical universe was consisting of doctoral thesis which was made in the field of education in Turkey. By taken into consideration actuality and methodological improving, the study universe of the research was consisted of 324 doctoral thesis made (latest 5 years) between 2003-2007. Four sampling and study group were used to collect data. First study group was consist of 10 methodology expert and this group defined to content validity of the measurement tool which was used to collect of data. For the second sampling group, 20 theses had been chased via criterion and systematic sampling in order to define validity-reliability for the tool of measure and researcher’ himself. Four voluntary methodologist evaluated this thesis apart from the researcher and results showed the level of reliability of the researcher’s evaluations. Third sampling group was consisting of 20 doctoral theses chased by purposeful sampling method in order to define the level of reliability for measurement tool by method of test again test. And, it was not used any sampling method for fourth sampling group and because of the some restrictions researcher did not reach some thesis in order to study and 211 thesis could be taken to the evaluation. Two form developed by researcher were used in order to collect data. Form of Defining the Thematic Orientation was consisting of 27 questions. One of these questions was open-ended and another’s were consisted of multiple-choice. Form of Dissertation Evaluate was developed in order to evaluate methodological features of thesis. This form was consist of 150 questions and enabled to evaluate with a scale from 0 to 10 point. To define factor structure of this form, the techniques of Kaiser Meyer Olkin=.887 and Bartlet Analyize [p<.01] were used. Varimax vertical rotational technical was used for analyze of factor. It was found that Form of Dissertation Evaluate were 24 sub factor and factor loadings ranged from 0.32 to 0.76. Exp. variance percent was found 58.93. The total internal consistency (Cronbach Alpha) level of the form was found between 0.634 and 0.952. Reliability coefficient was also computed by test again test and it was found between 0.51 and 0.92 Triangle method was used in order to analyze of data. Frequency analyze and categorical analyze were used to define the thematic orientations of doctoral thesis. For analyze of methodological mistakes pointed out at the sub problems of the research were used situational and typological analyze techniques. Findings showed that thematic orientation of doctoral thesis which was made in the field of education in Turkey was a great deal on the subjects of attitude and success. The level of methodological qualification was not adequacy level and the level of mistake in research made was quite high. This findings shows that there has been important qualification problem in product of doctoral thesis made in the field of education in Turkey. In this scope, for relevant persons who will prepare doctoral thesis must have been paid attention to methodological and statistical efficacy. In addition this, relevant organizations must have pay attention this problem. Key Words: Education Science, Doctoral Thesis, Methodology, Thematic Orientation, Methodological Mistak