Ortadoğu Ve Kuzey Afrika’da doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerinde kurumların rolü: 1990-2014

ÖZETORTADOĞU VE KUZEY AFRİKA’DA DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI ÜZERİNDE KURUMLARIN ROLÜ: 1990-2014Benzer coğrafi, sosyal, ekonomik, kültürel parametrelere sahip ülkelerin ekonomik performansları arasında ciddi farklılıklar bulunabilmektedir. Bu gerçeğe geçmiş dönemlerde çok çeşitli teorik açıklamalar getirilmekte ise de, son dönemde söz konusu ekonomik performans farklılıklarını, kurumları ön plana çıkarmak suretiyle açıklayan kurumsal iktisat ekolü dikkat çekmektedir. Kurumsal iktisat ekolüne göre her bir ülkede/ekonomide, günlük yaşamı düzenleyen anayasa, kanun ve benzeri yazılı hukuki kurallar gibi formel; gelenekler, alışkanlıklar gibi enformel kurumlar mevcuttur. Bu kurumlar toplumsal yaşamın her boyutundaki belirsizlik ve riskleri azalttıkları ölçüde kapsayıcı olmakta, tersi durumda ise dışlayıcı nitelik taşımaktadırlar.Bu bağlamda, doğal kaynaklar ve aktif işgücü miktarı bakımından oldukça zengin olmasına rağmen, özellikle 90’lı yıllardan sonra, kalkınmanın finansmanında en önemli dış kaynak olarak ortaya çıkan küresel doğrudan yabancı sermaye yatırımı akımlarından yeteri kadar pay alamayan Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da, kurumların doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerindeki etkisi panel veri analizi yöntemi ile incelemiştir.Sonuç olarak, doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerinde ifade özgürlüğü ve hesap verilebilirliğin %1 düzeyinde anlamlı ve ters yönlü, düzenlemelerin kalitesinin %1 düzeyinde anlamlı ve aynı yönlü, yönetimin etkinliğinin %5 düzeyinde ve aynı yönlü, hukukun üstünlüğünün %10 düzeyinde anlamlı ve aynı yönlü etkisinin bulunduğu, siyasal istikrar ve şiddetsizlik ile yolsuzluğun kontrolü göstergelerinin ise anlamlı bir etkisinin bulunmadığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları,Yönetişim Kurumları, Panel Veri,Ortadoğu ve Kuzey Afrika.ABSTRACTROLE OF INSTITUTIONS ON FOREIGN DIRECT INVESTMENTIN THE MIDDLE EAST AND NORTH AFRICA: 1990-2014There are serious differences between economic performances of countries which have similar geographic, social, economic and cultural parameters. Although this reality was explaining with various theoretical forms previously, institutionalism what use institutions for analyzing the subject, take over at the last terms. According to institutionalism, there are some formal institutions like constitution, codes etc. and informal institutions like traditions, practices etc. to organize/regulate the daily life. These institutions may be inclusive or exclusive to their characteristic that rise/fall ambiguity, in social life.In this context, we researched the effects of institutions on foreign direct investments with panel data analysis, in the Middle East and North Africa which a rich region about natural resources and labor force, couldn’t take advantage from global foreign direct investment inflows that come up the most important external source for development especially raised after nineties.We found that voice and accountability (%1-positive), regulatory quality (%1-negative), government effectiveness (%5-positive) and rule of law (%10- positive) have significant; on the other hand political stability-nonviolence and control of corruption have no significant effect on foreign direct investments.Keywords:Foreign Direct Investments,Governance Institutions, Panel Data,The Middle East and North Africa