El kapılarında yeşilçam: 1970-1990 arası Türkiye'de dış göç-sinema ilişkisi

ÖZETBu çalışmanın amacı Türk sinemasının dış göç ile olan ilişkisini incelemek, dış göçolgusunun Türk sineması üzerindeki etkisini tartışmaktır. Bu çalışmaya yönlendirennedenlerin başında sinema ile göç olgusunun varoluşsal bağı gelmektedir. Her ikisi de birXIX. yüzyıl ürünü, modern toplumun bir unsurudur. Her ikisi de birbirlerinden beslenirler.Biri diğerinin hikâyelerini anlatarak dilini ve sanayisini geliştirirken, diğeri onun sayesinde,hem üzerinde yaşamaya başladığı topraklara uyum sağlar, hem de anavatanı ile bağlarınısürdürebilir. Türk sineması özelinde bu konuya yaklaşıldığında sinema sanayisinin krizegirdiği 1970’li yıllarda, dış göç temalı filmlerin sayısında bir artış gözlemlenmiştir.Bu tespitlerden yola çıkarak Türk sinemasının Batı’ya yönelik işçi göçü ile yakın birilişkisi olduğu varsayılmıştır. Çalışmanın sorunsalını, Almanya’ya yerleşmiş Türktopluluğunun, kriz yıllarında Türk sinemasının içinde bulunduğu kısır döngüden çıkabilmekiçin bir fırsat yaratıp yaratmadığı oluşturmaktadır.Bu çalışmada, sinemanın bir sanat, aynı zamanda da bir sanayi dalı olması nedeniyle, ikiboyutlu bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Dış göçün Türk sineması ile varolan ekonomikilişkisini incelemek üzere incelenen dönemi aydınlatacağı düşünülen profesyonellerle sözlütarih çalışması gerçekleştirilmiştir.Dış göç olgusunun Türk sinemasına sinematografik katkılarını araştırmak üzere, ŞerifGören’in Almanya Acı Vatan ve Polizei filmleri incelenmiş, bunların sözü geçen sürecetanıklık ediş biçimleri irdelenmiştir.Sonuç olarak dış göçün, özellikle video pazarı sayesinde, Türk sinemasının yenidencanlanmasını, “dağılmış bir sektörün bir araya gelmesini” sağladığı ancak, Türk sinemasınınen temel sorunu olan kurumsal/örgütsel yapı eksikliği nedeniyle Almanya pazarının “birbölge”den öteye geçemediği tespit edilmiştir. Bununla birlikte, incelenen filmlerin bu sürecetanıklık ederek alternatif bir tarih oluşturdukları belirlenmiştir.ABSTRACTThe aim of this study is to investigate the relationship between Turkish cinema andimmigration and the effects of this fact on Turkish cinema. The ontological connectionbetween cinema and immigration is one of the impulses for this study, both them beingproducts of the 19th century modern society and fostering each other. Cinema inspires fromimmigration stories and develops his language and industry; on the other hand, immigrantsintegrate themselves to their new lands and keep in touch with their home lands by the help ofmovies. During crisis years of Turkish cinema in the 1970s, the increase in the number ofmovies using immigration theme is considerable.The problematic of the present study concentrate on the question whether the market ofTurkish immigrants in Germany constitute an opening for Turkish cinema during crisis years.In order to be able to explore this question completely, considering cinema as an art andindustry, oral history method was applied to a sample of professionals of this sector to seeeconomic side of cinema-immigration relationship and to see cinematographic effectsdiscourse analysis was applied to a sample of two movies of Şerif Gören: Almanya Acı Vatanand Polizei.The results showed that immigration fact helped Turkish cinema sector to resuscitateespecially by the help of video market. However, because of structural/institutionalinsufficincies of Turkish cinema, this new market in Germany stayed only as a “region”.Another important finding was that in the frame of analysed movies, cinema created an“alternative history” by witnessing this immigration process