Musa Carullah’ın eserlerinde Rusya müslümanları’nın ilk siyasi faaliyetleri:19051906 yazıları

ÖZETBu tezde Musa Carullah’ın siyasî kimliğine ve tarihe olan katkısı ile yazarın Umum Rusya Müslümanlarının Üçüncü Resmi Nedveleri kitabını incelemenin yanında Ülfet gazetesinde yer alan, tarihî öneme sahip makaleleri de incelenmiştir. Cârullah’ın bu yazıları Rusya Türklerinin tarihi ve düşünce hayatı bakımından son derece önemlidir. Ülfet gazetesinde yer alan yazılarında Rusya Müslümanlarının 1905-1906 yılında yapmış oldukları kongreler hakkında bilgiler yer alırken, kitabında Rusya Türklerinin Ağustos 1906’da yapmış oldukları Üçüncü Kongrenin bütün ayrıntıları yer almaktadır. Carullah kongrelere bizzat katılmış olup kongrelerin kâtipliğini yapmıştır. Metinlerin şimdiye kadar tam olarak ortaya konmamış olması dolayısıyla yeterince değerlendirilememiştir. Bu sebeple bu eserler bir bütün olarak incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Musa Carullah, Ülfet Gazetesi, Rusya Müslümanlarının Üçüncü Kongreleri, Kazan Tatarları, Siyasî Faaliyetler, Rusya Müslümanları ABSTRACTThis work focuses on the political aspect of Musa Jarulla Bigiev (1875-1949), a well-known religious scholar of the Kazan Tatars at the beginning of the 20th century. There are two groups of texts in this thesis: In the first part, there are texts of articles of Musa Jarulla, published in Ulfet newspaper in 1905 and 1906. The second part is a book by Musa Jarulla, called Umum Rusya Müsülmanlarının Üçünçü Resmi Nedveleri (Third Congresses of the Muslims of all-Russia, Kazan, 1906). Both texts were written in Arabic script in Tatar language. At the beginning of the thesis, an evaluation of these texts are given and the political activities of Musa Jarullah is analyzed. The book and the articles are important in terms of understanding early political activities of the Muslims of Russia. The research hopes to enlighten the early phase of these activities by giving transcriptions of these texts as well as analyzing them in their historical contents. Anahtar Kelimeler: Musa Jarulla Bigiev, Ülfet, Congresses of the Muslims of All-Russia, Kazan Tatars, Political Activities, The Muslims of Russia