Türk basınında latin harflerine geçiş ve gazete tasarımına etkileri

ÖZETCumhuriyet ve Vakit gazeteleri üzerinden, harf inkılâbı öncesi ve sonrası için bir sayfa tasarımı okuması yapılacak olan bu tez çalışması, üç bölümden oluşacaktır. Birinci bölümde, matbaanın icâdından harf inkılâbına ve sonrasına değin matbaa/baskı süreçleri ve burada önemli olan hurufata dair bazı malumatlar yer alacaktır. İkinci bölümde, sayfa tasarımı ilkeleri ve etkili haber sunumu için dikkat edilmesi gereken hususlar gibi daha teknik bilgilerle beraber son bölümde yer alacak olan görsellerin ve gazete verilerinin daha iyi yorumlanmasını sağlayacak bazı bilgiler yer alacaktır. Üçüncü bölümde ise, teze konu olan gazetelerin belirlenen tarih aralıklarındaki (İnkılâptan iki ay öncesi ve iki ay sonrası) sayfaları görsel olarak verilerek bu sayfalar üzerindeki incelemeler ve bazı bulgular(haber/görsel ebatları, başlık/spot/metin genişlikleri, puntoları, yazı stilleri vb.) da tablolar hâlinde verilecektir. Verilen bu bilgiler ışığında iki gazete de belirlenen başlıklar çerçevesinde öncelikle ayrı ayrı değerlendirilecektir. Sonuç kısmında ise, harf inkılâbının sayfalar üzerindeki etkileri ve meydana getirdiği tasarımsal değişimler genel olarak derlenecektir. Böylece tam geçiş sürecine, yani inkılâp tarihi etrafındaki o günlere ve gazetelere yakından, ayrıntılı bakılarak olumlu veya olumsuz değişiklikler görülerek, o sürecin tasarım anlayışına ait bir tablo ortaya çıkacaktır.Anahtar kelimeler: Harf inkılâbı, Hurufat, Sayfa tasarımı, Cumhuriyet Gazetesi,Vakit Gazetesi.ABSTRACTThis paper consists of three parts and compares page layouts in the periods before and after the alphabetic revolution by taking samples from Daily Cumhuriyet and Daily Vakit. The first section of the paper covers press/printing procedures from the period printing machines are launched up to the alphabetic revolution and thereafter, and some more information about the typeface used in that period. The second section grounds some more technical points such as page layout principles and matters to be taken into consideration for a more effective reporting along with some information that may help better interpretation of the newspaper data and images included in the last section. Section three visually presents the pages of the daily papers under focus in this study within the defined time period -two months before and after the revolution- and shows some tables to summarize the examination on those pages and findings thereof (sizes of articles/images, length, font size and typeface of headlines/spots/texts, etc.). In the light of the information provided, the two daily papers will first be separately examined within the framework of some titles prescribed and then a general assessment will be made in the conclusion part to cover both of the daily papers in order to compile the effects of the alphabetic revolution on newspaper page layouts and consequent changes in page layouts. A close and detailed look into the days and daily newspapers around the time of the history of revolution is achieved this way in order to capture positive and negative changes for the purpose of having an idea on newspaper layouts pertaining to the transition process. Key words: Alphabetic revolution, typeface, page layout, Daily Cumhuriyet, Daily Vakit