Liberal özgürlük teorisi çerçevesinde Türkiye’deki internet erişim engellemeleri üzerine bir inceleme

Bu çalışmanın konusu internetin; gizlilik ihlali, çocuk istismarı, kumar, fuhuş, terörizm, devlet sırlarının ihlali, kamu düzenin bozulması vb. suçlar gerekçe gösterilerek erişime engellenmesidir. İnternetin erişime engellenmesinin, başta ifade özgürlüğü olmak üzere birçok dijital özgürlüğün ihlali anlamına gelip gelmediğine dair güncel küresel tartışma, bu tezde, Türkiye’de uygulanmış olan erişim engeli vakaları bağlamında sürdürülmüştür. Türkiye’nin YouTube, Twitter ve Wikipedia sitelerine uyguladığı erişim engellemelerinin internette ifade özgürlüğünü kısıtlayıp kısıtlamadığı ve bu erişim yasaklarının liberal özgürlük anlayışıyla çelişip çelişmediği sorusuna, liberal özgürlük teorisi bağlamında, söz konusu kısıtlamalar üzerine yapılan vaka analizinde cevaplar aranmıştır. Çalışmada öncelikle liberalizmin temel değerlerinden hareketle liberal bir özgürlük perspektifi ile internet özgürlüğü tartışmaları ifade özgürlüğü bağlamında değerlendirilerek araştırma konusu vakaların analizi için kavramsal bir çerçeve sağlanmıştır. Ardından Türkiye’de YouTube, Twitter ve Wikipedia platformlarına uygulanan erişim engellemelere mesnet olan argümanlar tespit edilmiştir. Resmî belgelere göre Türkiye’deki internet erişim yasaklarına gerekçe oluşturan argümanlar şöyledir: Kişilik hakları, milli güvenlik ve kamu düzeninin ihlal edilmesi, devlet büyüklerine hakaret ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine asılsız iddialar. Siyasetçi ve bürokratların açıklamalarında ise farklı argümanlar ileri sürülmüştür: Söz konusu internet platformlarının Türk yargı kararlarını uygulamaması, Türkiye’de temsilcilik açmaması ve vergi vermemesi bu argümanlardan bazılarıdır. Bu savunma iddialarına karşın gerek iç gerekse dış kamuoyundan gelen tepkiler ise şöyledir: İnternet erişim yasakları iktidar tarafından bir sansür mekanizması olarak kullanılmakta, erişim yasağı getirilen internet platformlarının diğer kullanıcıların ifade özgürlüklerini ihlal etmekte, bu tür yasakçı uygulamalar Türkiye’yi uluslararası düzlemde itibar kaybına uğratmaktadır. Ayrıca söz konusu vakalara dahil olmamakla beraber kamuoyunda erişim engelleme uygulamaları ile beraber değerlendirilen güvenli internet filtresine getirilen itirazlar da bu erişim engelleme uygulamaları hilafına ileri sürülen argümanlar arasında değerlendirilmiştir.Bir iletişim, bilgi edinme ve tartışma platformu olan bu söz konusu sosyal medya platformlarının engellenme uygulamaları lehine ve aleyhine sürülen tüm bu argümanlar ilgili yargı kararları, idari açıklamalar, siyasiler tarafından yapılan açıklamalar, STK ve fikir önderlerinin ileri sürdüğü görüşler vb. kaynaklar taranarak elde edilen bulgular liberal özgürlük perspektifinden yorumlanarak Türkiye’deki internet erişim engellemelerinin liberal özgürlük paradigması ile bağdaşır olup olmadığı araştırılmıştır. Yapılan analiz sonucunda Türkiye’deki internet erişim engellemelerinin liberal özgürlük yaklaşımıyla kısmen örtüşen noktaları olmakla beraber genel olarak uyuşmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, dijital özgürlükler açısından Türkiye’de uygulanan erişim engelleme politikalarının ifade özgürlüğünü ihlal eder mahiyette olduğunu göstermektedir.--------------------The subject of this study is blocking the internet access on the grounds of the crimes such as breach of confidentiality, child abuse, gambling, prostitution, terrorism, breach of state secrets, offenses against public order. In this thesis, current global discussion on whether blocking internet access means a violation of many digital freedoms, particularly freedom of expression is carried on in the context of blocking internet access cases that have been applied in Turkey. The answer of the following question is sought in the case study of these restrictions in the context of liberal freedom theory: whether it restricts freedom of expression on the internet of Turkey’s blocking access to YouTube, Twitter, and Wikipedia websites, and these access bans contradict the liberal conception of freedom. In the study, first of all, starting from the basic values of liberalism a conceptual framework is provided for the analysis of research subject cases by evaluating discussions on internet freedom within the context of freedom of expression with a liberal perspective of freedom. Then the arguments based on access blocks applied to YouTube, Twitter, and Wikipedia platforms in Turkey are determined. According to official documents constitute grounds to ban internet access in Turkey arguments are as follows: Personality rights, violation of national security and public order, great insult and false claims against the Republic of Turkey. Different arguments have been put forward in the statements of politicians and bureaucrats: The internet platforms in question do not implement Turkish judicial decisions and do not open a representative office in Turkey and pay taxes ... Despite these defensive arguments, the arguments of the reactions from both internal and external public opinion are as follows: Internet access bans are used by the government as a censorship mechanism, the freedom of expression of other users of internet platforms which are blocked are violated and such prohibitive practices make Turkey suffered a loss of reputation in the international plane. In addition, the objections to the secure internet filter, which is evaluated together with the public access blocking practices, although not included in the aforementioned cases, are also evaluated among the arguments put forward against these access blocking practices. It has been analyzed whether blocking access to internet freedom in Turkey is compatible with the liberal freedom paradigm by interpreting from the liberal perspective of freedom results obtained by scanning resources: all these arguments for and against the blocking practices of these social media platforms, which are a communication, information and discussion platform, are related to judicial decisions, administrative statements, statements made by politicians, opinions of NGOs and opinion leaders. As a result of the analysis, although blocking access to the Internet in Turkey partially overlaps with the liberal approach to freedom it has been found that they are not generally covered. These results shows that blocking access policies implemented in Turkey violates freedom of expression in terms of digital freedoms