Sınai hakların rehni

ÖZETTeşebbüslerin sahip oldukları sınai hakların teminat değerlerinden kredi ihtiyacı için faydalanma düşüncesi 1990’lı yıllarda ortaya çıkmış ve günümüzde de artarak devam etmektedir. Sınai hak rehni bu düşüncenin hayata geçirilmesi için başvurulabilecek en önemli hukuki araçtır. Çalışmamız sınai hak rehinlerinin hukuki boyutunu konu almakta ve bu rehinleri Medeni Kanunun rehne ilişkin genel hükümleri çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın rehin türlerinin incelendiği ve rehni kabil gayrimaddi malların tespit edildiği ilk bölümünde, Medeni Kanunun klasik eşya rehni – hak rehni ayrımına bağlı kalınmayarak, rehin hakları mutlak hak rehni – nisbi hak rehni şeklindeki teorik ayrıma göre de gruplandırılmış ve bu ayrıma dayalı olarak taşınmaz rehnine ilişkin Medeni Kanun hükümlerinin dahi sınai hak rehinlerine kıyasen uygulanabileceği savunulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde sınai hak rehni sözleşmesinin teorik yapısı ve hukuki sonuçları incelenmiş; sınai hak tasarrufunun sözleşmenin tarafları arasındaki etkisi ile üçüncü kişilere etkisi ayrılarak, üçüncü kişilere etkinin kural olarak rehnin sınai hak siciline tescil edilmesiyle ortaya çıktığı saptanmıştır. Üçüncü bölüm sınai hak rehninin hukuki sonuçlarına ayrılmıştır. Bu bölümde sınai hak rehninin kapsamı farklı sınai hakların gösterdikleri özellikler dikkate alınarak incelenmiş ve gayrimaddi malın teminat değerinin sınai hak sahibinin ve üçüncü kişilerin bu değeri düşüren davranışlarına karşı rehni hakkına dayanılarak korunması üzerinde durulmuştur. Sınai hak rehninin paraya çevrilmesinin incelendiği son bölümde, bilhassa lisanslama yoluyla paraya çevirme imkanının önemi üzerinde durulmuş; özel yoldan paraya çevirme incelenerek, bu yöntemin lex commissoria yasağı karşısındaki durumu ve özel yoldan paraya çevirme yetkisinin hukuki niteliği tartışılmış; bu yetkinin vekalet ilişkisine dayanan bir “temsilci yararına temsil yetkisi” olduğu neticesine varılmıştır. ABSTRACTThe idea of using security value of the industrial properties of undertakings for financial purposes has come into focus in 1990s and still has a growing importance. Mortgage of industrial property is the most significant legal method for achieving this purpose. Our study focuses on the legal aspects of the mortgage of industrial property and examines these mortgages in the context of the relevant provisions of Turkish Civil Code. The first part of the study, in which security rights and intangible goods that can be mortgaged are generally reviewed, classifies the security rights as ‘security right in ius in rem - security right in ius in personam’ and relying on this classification, argues for applicability of the legal provisions regarding to mortgage of immovables to the mortgage of industrial properties. Second part focuses on theoretical structure and legal consequences of the agreement of industrial property mortgage. Inter partes and erga omnes legal effects of the mortgage are considered separately and it is determined that erga omnes effect comes into existence at the time of the registration to the relevant industrial property registry. Third part is about statutory consequences of the industrial property mortgage. In this part, extent and legal protection of the mortgage against the industrial property owner as well as third parties are considered. The last part, in which sale of the mortgaged industrial property is considered, focuses on the importance of the irrevocable power of attorney for the mortgagee, who wants to sale the mortgaged industrial property himsel