Zihinsel engelli ergenlerin okul içi sosyal yeterlilik düzeyleri ve davranış problemleri ile anne-babaların sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılarak incelenmesi

ÖZETBu araştırma, zihinsel engelli ve ergenlik döneminde bulunan öğrencilerin okul içi sosyal yeterlik düzeyleri ve problem davranışları ile anne-babalarının sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Ayrıca öğrencilerin çeşitli değişkenlere göre, sosyal yeterlik düzeylerinin ve davranış problemlerinin farklılaşıp farklılaşmadığı, araştırmanın alt amaçlarını oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini eğitilebilir düzeyde zihinsel engele sahip ergenler (13-20 yaş) ve onların anne-babaları oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan ergenlerin hepsi, eğitilebilir düzeyde zihinsel engele sahip öğrencilere eğitim vermekte olan resmi özel eğitim okullarına devam etmektedirler.Araştırmada, öğrencilerin okul içi sosyal yeterlik düzeyleri ve problem davranışlarını ölçmek için Yukay (2003) tarafından Türkçe’ ye uyarlanan Okul Sosyal Davranış Ölçekleri (OSDÖ) kullanılmıştır. Anne-babaların sosyal beceri düzeylerini ölçmek için ise Yüksel (2004) tarafından Türkçe’ ye uyarlanan “Sosyal Beceri Envanteri” kullanılmıştır. Ayrıca demografik değişkenlere ulaşmak için ise araştırmacı tarafından geliştirilen “Aile Bilgi Anketi” anne-babalara uygulanmıştır.Araştırma sonuçlarına göre, anne-babanın yaşına göre zihinsel engelli ergenlerin sosyal yeterlik düzeyleri ve olumsuz sosyal davranış düzeyleri farklılaşmaktadır. Ayrıca kardeş sayısı değişkenine göre sosyal yeterlik düzeyleri farklılaşmaktadır. Ergenin yaşı, cinsiyeti, anne-babanın eğitim durumu, algılanan sosyo-ekonomik düzey, doğum sırası ve ailede yaşayan birey sayısı değişkenlerine göre, ergenlerin sosyal yeterlik ve olumsuz sosyal davranış düzeylerinin farklılaşmadığı bulunmuştur.Zihinsel engelli ergenlerin sosyal yeterlik düzeyleri ile olumsuz sosyal davranış düzeyleri arasında negatif yönlü yüksek düzeyde korelasyon bulunmuştur.Anne-babaların sosyal beceri düzeyleri ile ergenlerin sosyal yeterlik ve olumsuz sosyal davranış düzeyleri arasında ilişki bulunamamıştır. Anahtar Sözcükler: Sosyal yeterlilik, sosyal beceri, zihinsel engelli ergen, problem davranış ABSTRACTThis survey has been undertaken to examine the correlation between the level of social competence at school as well as problematic behaviours of the students, which are mentally disabled and in adolescence, and level of social skills of their partners. Moreover, it is the sub-objective of the survey that the level of social competence and behavioral disorders of the students differ related to a number of variables or not.The sample of the survey comprises adolescents with mental disability in educable level (ages of 13-20) and their parents. All of the adolescents taking part in the survey are resuming their education at authorized special education schools which give education to students with mental disability at educable level.In this survey, the School Social Behavior Scales, which was adapted to Turkish by Yukay (2003), has been used to measure the level of social competence at school and problematic behaviors of the students. Besides, “Social Skills Inventory”, which wass adapted to Turkish by Yüksel (2004), has been used to measure social skill level of the parents. Furthermore, “Family Information Questionnaire”, which was developed to reach demographic variables, has been practiced on parents.According to the results of the survey, the level of social competence and the level of negative social behavior of mentally disabled adolescents differ related to the age of parents. Again, the level of social competence differs related to the variable of number of siblings. It has been found that the level of social competence and negative social behavior did not show difference related to the variables; age and gender of the adolescent, education of the parents, perceived socio-economic level, birth order and the number of family members.A high level negative correlation between the level of social competence and the level of negative social behavior of mentally disabled adolescents has been identified.No correlation between the level of social skills of the parents and the level of social competence and negative social behavior of the adolescents has been found.Key Words: Social competence, social skills, mentally disabled adolescent, problematic behavio