Türkçenin Hemşin ağzı

ÖZETBu çalışma, Rize’nin Ardeşen, Çamlıhemşin, Pazar ilçelerine bağlı bazı köylerden derlenmiş metinlere dayanan, fonetik inceleme esasına göre hazırlanmış bir ağız çalışmasıdır. Çalışma, “Giriş”, “İnceleme”, “Metinler” ve “Dizin” olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Hemşin yöresini, tarihî, coğrafî, mimarî, sosyal, etnik, dinî özellikleri bakımından inceleyen monografik bir bölüm ve çalışmada uygulanan bazı yöntemlerle birlikte Hemşin ağzının genel bir değerlendirmesi yer almaktadır. Tezin dil malzemesini oluşturan “Metinler” bölümü, toplam 26 kişi ile sohbet tarzında yapılan konuşmalardan deşifre edilerek elde edilmiştir. “İnceleme” bölümünde, Hemşin ağzının, ses bilgisi bulunmaktadır. “Dizin” bölümü, gramatikal kelime dizini, yer ve kuruluş adları dizini ve kişi ve sülâle adları dizini olmak üzere üç farklı başlık altında sınıflandırılmıştır. “Dizin” bölümünde kelimelerin metinlerde geçen anlamları verilmeye çalışılmıştır. Dizinde seslerin işaret düzeni, bilgisayar ortamına göredir. Ayrıca, Derleme Sözlüğü’nde bulunmayan veya ses ve anlam bakımından birtakım faklılıklar gösteren kelimelerin de ayrı bir sözlüğü yapılmış, bu sözlük, çalışmanın sonuna eklenmiştir. Bu kısa sözlükte, derlenen metinlerde yer almayan, soruşturma yöntemi ile elde edilen kelimeler de bulunmaktadır. Söz konusu sözlükte, kimi kelimelerin köylere göre değişen varyantlarına da yer verilmiştir.Tezin ekler bölümünde, Pazar, Çamlıhemşin, Ardeşen’e bağlı ve yörede “Hemşin köyleri” olarak bilinen köyleri gösteren üç harita yer almaktadır. Hemşin yöresini gösteren bu haritalarda, köy isimlerinin metinlerde geçen eski şekilleri parantez içinde verilmiştir. Ayrıca bu bölümde kaynak kişilerin fotoğrafları bulunmaktadır.Tezle birlikte iki adet DVD’den oluşan bir sunum ve tezin dijital kayıtlarını içeren bir CD bulunmaktadır. DVD sunumunda, kaynak kişilerin konuşmalarını, fotoğraflarını ve yöre görüntülerini içeren görsel efektler yer almaktadır. ABSTRACTThis Hemşin dialect study is based on villages only various texts compiled from some of Rize, but also phonetic principles.This study consists of four main parts which are called “Introduction”, “Survey”, “Texts”, and “Index”. The “Introduction”, includes both a monographic part analysing region of Hemşin’s historical, geographical, architectural, social, ethnological and religious characteristics and an other part including the methods used and a general assessment of the Hemşin dialect. The text part, which forms the language material of the thesis, has been acquired from the deciphered conversations that have been made with twenty-six people. In the “Survey” part you can find the phonetic of the Hemşin dialect. “Index”, part has been classified in to there sub-headings: The “Index” of gramatical syntax, the index of the names of places and institutions and the index of the names of individuals and families. In the “Index” part the clear definitions of the words, included in the texts, have been tried to given. Moreover a dictionary has been prepared and attached to the end of the work that includes the words which are not defined in the “Dictionary of Collection and some words having some differences on account of meaning. Also in this short dictionary there are some words that are not involved in the collected texts and which are abtained by using the method of questionnaire. The mentioned dictionary also includes the variants of some words that are used differently in various villages. In the appendix part there are three maps showing the villages of Pazar, Çamlıhemşin, Ardeşen, which are known as the villages of Hemşin. In this map the oldsayings of these villages are given in brackets. Furthermore the photos of source people can be found in this part. There is a presentation composed of two DVD’s and a CD including the digital records of the thesis with this thesis. The DVD presentation includes the conversations and photographs of the source people and visual effects containing the pictures of the region