Yabancı doğrudan yatırımlar ve belirleyicileri: Türkiye analizi (1981-2003)

ÖZETYabancı doğrudan yatırımlar (YDY), özellikle gelişmekte olan ülkelerin (GOÜ) yeniden yapılanmalarında başlıca finansman kaynaklarından biri olmuştur. 1980'li yılların başından bu yana uluslararası üretimin doğası ve büyüklüğü dramatik bir biçimde değişime uğramıştır. Özellikle son on yıldır bir çok GOÜ, YDY çekebilme konusunda dikkate değer bir çaba sarf etmektedir. Diğer yatırım biçimlerinden farklı özellikler taşıyan YDY'ler teknoloji, yönetim bilgisi ve ihracat piyasalarına giriş gibi GOÜ'ler için gerekli olan ilave sermaye kaynaklarından biridir. YDY girişlerinden önemli faydalar sağlayan GOÜ'ler ile karşılaştırıldığında Türkiye hiçbir dönemde yeterince YDY çekmeyi başaramamıştır. Bu tezin başlıca amacı, Türkiye'de 1981-2003 dönemi için YDY'lerin belirleyicilerini Genelleştirilmiş En Küçük Kareler Tahmin Yöntemi ve yıllık verilerle tespit etmektir. Temel hipotezimiz, ülkelerin ekonomik ve politik faktörlerden kaynaklanan negatif yatırım ikliminin YDY'lerin başlıca belirleyicisi olduğudur. Analizimiz iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada ampirik bir model yardımıyla Türkiye'de enflasyon ve enflasyon belirsizliği araştırılmıştır. Enflasyon belirsizliği ekonomik ve politik belirsizliğin bir ölçüsü olarak alınmıştır. İkinci aşamada piyasa büyüklüğü, reel ücretlerdeki değişim oranları ve enflasyon belirsizliğinin YDY'ler üzerindeki etkisi analiz edilmiştir. Elde ettiğimiz başlıca bulgular şunlardır: (1) Türkiye'de enflasyon ve enflasyon belirsizliği arasında pozitif bir ilişki vardır. Bu ilişki enflasyondan enflasyon belirsizliğine doğru tek yönlüdür. Bir başka ifade ile yüksek enflasyon, yüksek enflasyon belirsizliğine neden olmaktadır. (2) Enflasyon belirsizliğinin YDY'ler üzerindeki etkisi negatiftir. (3) Piyasa büyüklüğü ve reel ücretlerdeki artışlar YDY'leri pozitif yönde etkilemektedir.ABSTRACTForeign Direct Investment (FDI) is an important source of capital for growth in developing countries. There have been dramatic changes in the size and nature of international of production since the early 1980s. Many developing countries have made significant efforts to attract FDI in the past decade. Unlike other forms of capital inflows, FDI generally brings additional resources -technology, management know-how, and access to export market- that are needed in developing countries. Compared to many developing countries that have attracted and benefited from significant inflows of FDI, Turkey has been unsuccessful in attracting FDI. The main aim of this thesis is to investigate determinants of FDI in Turkey by using a generalized least squares estimation methods and annual data for the period 1981-2003. It is hypothesized that the country's negative investment climate caused by both economic and political factors is a major determinant. Our analysis has two steps. First, we use an ampirical model to investigate the inflation and inflation uncertainty for Turkey. We consider inflation uncertainty as the measure of uncertainty. Second, we analyse the impact of inflation uncertainty, real wage and market size on the FDI in Turkey.The main findings are: (1) There is a positive correlation between inflation and inflation uncertainty for Turkey. This corelation is a one-side causality from inflation to inflation uncertainty. In other words inflation increases the inflation uncertainty. (2) We find that inflation uncertainty has a negative effect on FDI inflow in Turkey. (3) Real wage and market size effects on FDI are positive