Sosyal bilgiler dersinde okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması

ÖZET Okullarda, derslerle okuryazarlık becerilerini ilişkilendirmenin öğrencilerin hem ders başarılarını arttıracağı hem de okuryazarlık becerilerini geliştireceği düşünülmektedir. Yapılan eylem araştırması bu düşüncenin doğru olup olmadığı ile ilgili veriler toplamayı, analiz etmeyi ve değerlendirmeyi içermektedir. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için aşağıdaki sorulara ve sorulara ilişkin alt sorulara yanıt aranmıştır: 1. İlkokul 4. sınıf öğrencileri için tüm alanlarında gerekli okuryazarlık becerileri açısından, öğrencilerin uygulama öncesi ve uygulama sonrası durumları nasıldır? 2. İlkokul 4. sınıf öğrencileri için sosyal bilgiler dersinde özellikle gerekli okuryazarlık becerileri açısından, öğrencilerin uygulama öncesi ve uygulama sonrası durumları nasıldır? 3. Araştırmaya katılan öğrencilerin alan okuryazarlığı uygulamalarına ilişkin görüşleri nelerdir? Araştırma, nitel bir çalışma olup eylem araştırması şekline tasarlanmıştır. Araştırma, İstanbul ili Üsküdar ilçesindeki bir ilkokulun 4. sınıfında gerçekleştirilmiştir. Araştırmacı, uygulamanın yapıldığı sınıfın sınıf öğretmenidir. Araştırmanın yapıldığı sınıftaki öğrenci sayısı 29’dur. Araştırmaya sınıftaki öğrencilerin tamamı dâhil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak; etkinlik formları, algı anketleri, öğrenci günlükleri, araştırmacı günlüğü, öğrenci ve veli görüşmeleri kullanılmıştır. Veriler nitel araştırma yöntemine uygun olarak içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma soruları ışığında bulgular incelendiğinde, öğrencilerde tüm alanlarında gerekli okuryazarlık becerilerinde ve sosyal bilgiler dersinde özellikle gerekli okuryazarlık becerilerinde uygulama sonrasında olumlu yönde değişim olmuştur. Gecikmiş son algı anketinden elde edilen bulgular incelendiğinde, öğrencilerin bazı beceriler açısından son algı anketine göre daha fazla geliştiği görülmüştür. Bu durumun, uygulamalar tamamlandıktan sonra da, öğrencilerin okuryazarlık bakış açısını korumalarından ve bu sayede kendilerini geliştirmeye devam etmelerinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Araştırmaya katılan öğrenciler genel olarak uygulamaya ilişkin olumlu görüşler belirtmişlerdir. Araştırma bulguları, alan okuryazarlığı uygulamalarının öğrencilerde hem alana ilişkin öğrenmelerin gerçekleşmesine hem de okuryazarlık becerilerinin gelişimine katkı sağladığı yönündedir. Bu durumda; okuryazarlığın tüm derslerde uygulanabilirliği üzerine çalışmalar yapılması, Milli Eğitim Bakanlığı programına okuryazarlığın bir beceri alanı olarak eklenmesi önerilir. Anahtar Kelimeler: Okuryazarlık, alan okuryazarlığı, sosyal bilgiler, ilgi kitapları ABSTRACT It has been thought that correlating literacy skills together with lessons is expected to improve both students skills on lessons and their literacy skills. Action research involves gathering datas, analyzing and evaluating it in order for checking that this theory is true or not. On this purpose, the questions and their sub-questions stated belowed has been surveyed. 1. Is there any noticeable change for primary school 4th grade students in terms of literacy skills that are necessary in all areas before and after the literacy practices applied? 2. Is there any noticeable change for primary school 4th grade students in terms of literacy that are necessary especially social studies before and after the literacy practices applied? 3. What is the opinion of the students regarding to content area literacy practices? This research is a kind of qualitative practice and designed as action research. This research has been carried out at a school in Uskudar province of Istanbul city. Researcher is the teacher of the class that the research applied. Number of students in the class is 29 and all students were included to this research. Activity forms, perception surveys, students’ diaries, researcher’s diary and interviews conducted with parents and students were used as data collection tool in this research. The datas were analyzed with the content analysis technique in accordance with the qualitative research method. When findings were examined in the light of research, changes in positive way were observed for literacy skills that necessary in all areas and literacy skills that are necessary especially social studies. When the findings were examined from the delayed last perception questionnaire, it is observed that there were some changes on the positive way fort he students in terms of some skills. The students keeping the some literacy perspective even after the completion of the application of techniques and thus keeping developing themselves on this issue has been thought is the reason of this situation. The students who participated in this research, generally commented positive opinions about this literacy practices. Research finding regarding to content area literacy practices indicate that it contrubutes both for literacy skills and for content knowledge. As a concreate result to be drawn is that, in this regard practices of content area literacy practices for all lessons is recommended to the Ministry of Education Programme and also adding literacy to text books is recommended for acceptance of the authourities of the Ministry of Education. Key Words: Literacy, content area literacy, social studies, trade book