İlkokul 1. sınıf velilerine yönelik bir aile okuryazarlığı programı geliştirme çalışması

ÖZETAilelerin çocuğun ilk öğretmeni olması görüşünden hareketle okuryazarlık becerilerinin gelişiminde ve şekillenmesinde, ailenin rolü yaygın bir şekilde kabul edilmektedir. Bununla birlikte ailenin çocuğun okuryazarlık becerilerinin gelişimi üzerindeki etkisi ve bu süreçteki etkileşimleri literatürde aile okuryazarlığı kavramı bağlamında düşünülmektedir. Çocukların okul içi ve okul dışı yaşamlarında başarılı olmaları için aile okuryazarlığı programlarının geliştirilmesi ve uygulanması önemli görülmektedir. Bu araştırmada Aile Okuryazarlığı Programı geliştirmek ve programın ilkokul 1. sınıf öğrencilerinin okuma becerilerine ve okuma tutumlarına; ayrıca ailelerin okuryazarlık becerilerine etkisini derinlemesine incelemek amaçlanmıştır. Bu amaca bağlı olarak aşağıdaki alt amaçlara cevap aranmıştır:Aile Okuryazarlığı Programının 1.Ailelerin okuryazarlık becerileri üzerindeki etkililiği nasıldır?2.İlkokul 1.sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumları üzerindeki etkisi nasıldır?3.İlkokul 1.sınıf öğrencilerinin okuryazarlık becerileri üzerindeki etkililiği nasıldır?Aile Okuryazarlığı Programına yönelik4.Ailelerin görüşleri nelerdir?5.Sınıf öğretmeninin görüşleri nelerdir?Araştırma nitel araştırma paradigmasında yer alan eylem araştırması deseninde yürütülmüştür. Çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılında İstanbul Ümraniye’de bulunan bir devlet ilkokulundaki 14 birinci sınıf velisi, öğrencisi ve uygulama yapılan sınıfın öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Aile Okuryazarlığı Ölçeği, Okumaya Yönelik Tutum Ölçeği, Öğrenci Gözlem Kontrol Listeleri, Yarı Yapılandırılmış Yüz Yüze Görüşme, Yanlış Analiz Envanteri, Yazılı Anlatım Değerlendirme Rubriği, Alan Notları ve Odak Grup Görüşmeleri kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel ve içerik analizi ile betimleyici istatistiklere yer verilmiştir. Araştırmanın sonucunda aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır:1.Aile Okuryazarlığı Programına katılan veliler program sonunda okuryazarlık becerilerinin geliştiği ve kitap okumaya karşı ilgilerinin arttığı görülmüştür.2.Velilerin aile okuryazarlık düzeylerinde, okuma hız puanlarında ve yazma becerisi puanlarında artış görülmüştür.3.Veliler hem kendilerinin hem de çocuklarının okumaya yönelik tutumlarının olumlu yönde geliştiği yönünde görüş bildirmişlerdir. Okumaya yönelik tutum puan ortalamalarına göre öğrencilerin tüm boyutlarda puanlarının yüksek olduğu görülmüştür.4.Veliler ve uygulamanın yapıldığı sınıfın öğretmeni birinci sınıf öğrencilerinin okuryazarlık becerilerinin olumlu yönde geliştiği yönünde görüş belirtmişlerdir. Öğrencilerin okuma hız puanlarında belirgin artış gözlenmiştir. Ayrıca gözlem kontrol listesi bulgularına göre öğrencilerin kitap okuma isteği, okuma-yazmayı öğrenme isteği, okuryazarlık becerilerini kullanma isteği gibi gözlenen durumlarının oldukça iyi düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.5.Aile Okuryazarlığı Programına ilişkin veli görüşleri çocuğun okuryazarlığına olumlu katkı sağladığı ve velilerin nasıl destek olacaklarını öğrettiği, çocukla olumlu iletişim kurmayı sağladığı, sosyal ve duygusal anlamda olumlu katkı sağladığı yönündedir.6. Sınıf öğretmeninin görüşleri aile okuryazarlığı programının, 1. Sınıf öğrencilerine ve ebeveynlerine okuryazarlık boyutunda olumlu katkı sağladığı yönündedir.ABSTRACTRole of family is commonly recognized in the development and shaping of literacy skills based on the idea that families are the first teachers of children. The effect of family on child’s literacy skills and their interactions during the process is also deliberated in the context of the concept of family literacy in the literature. It is considered important to develop family literacy programs so that children can succeed in their school and off-school lives. This research aimed to develop a Family Literacy Program and examine the effect of the program on primary school first-grade students’ literacy skills and attitudes as well as families’ literacy skills. To this end, the answers of the following questions were sought:How does the Family Literacy Program affect; 1.families’ literacy skills?2.primary school first-grade students’ reading attitudes?3.primary school first-grade students’ literacy skills?For the Family Literacy Program;4.What do families think of the Family Literacy Program?5.What do classroom teacher think of the Family Literacy Program?The study was conducted in the action research design that falls into the qualitative research paradigm. The study group was composed of 14 first-grade students and one each parent of them and the teacher of the research classroom at a state primary school in Ümraniye, İstanbul in the academic year of 2016-2017. The Family Literacy Scale, Reading Attitude Scale, Student Observation Checklists, Semi-Structured Face-to-Face Interview, Informal Reading Inventory, Written Expression Rubric, Field Notes, and Focus Group Interviews were utilized as data collection instruments. Descriptive and content analysis and descriptive statistics were used in the data analysis. The following findings were achieved in the end:1.The parents who participated in the Family Literacy Program had improved literacy skills and increased interest in reading book at the end of the program.2.There was an increase in family literacy skills, reading rate and writing skill scores of the parents.3.The parents reported that both their and their children’s reading attitudes were affected positively. It was seen that the students had higher scores in all subscales according to the mean scores of reading attitude.4.The parents and teacher of the research classroom reported that the literacy skills of the first-grade students improved. A distinct increase was observed among students’ reading rate scores. Regarding the findings of the observation checklist, observed situations such as students’ will to read book, learn to read-write and use literacy skills were on a quite good level.5.The parent opinions on the Family Literacy Program indicated that the program contributed to children’s literacy positively and taught parents how to support them, helped them communicate with their children and made a positive contribution both socially and emotional.6. The classroom teacher reported that the program made a positive contribution to the first-grade students and their parents in terms of literacy