İbn Rüşd felsefesinde yaratma

Bu çalışmada İbn Rüşd felsefesinde yaratma meselesinin nasıl ele alındığı incelenmiştir. Yaratma kavramı çok geniş bir anlamı ihtiva ettiğinden burada kastedilenin yalnızca âlemin yaratılışı olduğu belirtilmelidir. Çalışmada İbn Rüşd’ün metafiziğe dair günümüze ulaşan eserlerinden Telhîsu mâ ba’de’t-tabîa, Faslu’l-makâl, Makâle fi’l-ilmi’l-ilâhî (ez-Zamime), el-Keşf an menâhici’l-edille ve akâidi’l-mille, Tehâfütü Tehâfüti’l-felâsife ve Tefsîru mâ ba’de’t-tabîa esas alınmıştır. Birinci bölümde, İbn Rüşd’ün yaratmaya ilişkin olarak kabul etme ya da eleştirme bağlamlarında etkilendiği felsefî mirası anlama adına İlkçağ Yunan filozoflarının ve devamında Meşşâî filozofların yaratma ya da oluş kavramına yüklediği anlam ve varlık tasavvurları tahlil edilmiştir. Yaratma meselesinin İslâm düşünce dünyasına intikalinden sonra ne şekilde evrildiği ve Meşşâî Müslüman filozofların bu sürece katkıları ayrı başlıklarda ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise İbn Rüşd’ün kendi eserleri üzerinden âlemin varlığının başlangıcını nasıl ele aldığı araştırılmıştır. Eserler, filozofun zihin dünyasındaki dönüşümleri daha doğru bir biçimde takip edebilmek için kaleme alınma tarihleri esas alınarak kronolojik bir sıralamayla incelenmiş ve filozofun fikirlerinin ne şekilde ve ne yönde değiştiği sorusuna cevap aranmıştır. Âlemin ezelîyeti ya da yaratılmışlığı, sudûr teorisi, yokluk ve ilk maddenin mâhiyeti, Tanrı’nın ilmi ve iradesinin nasıl anlaşılması gerektiği gibi birçok farklı başlık; imkân, fiil, fâil, kuvve, heyûlâ, yokluk, hâdis, kadîm gibi yaratma meselesiyle ilgisi bulunan kavramlar örgüsünde incelenmiş ve elde edilen veriler, birbirleriyle bağlantıları da dikkate alınarak anlamlı bir bütün oluşturacak biçimde derlenmiştir.--------------------In this work, it is investigated how the creation issue has been tackled in the Philosophy of Ibn Rusd. As the notion of creation involves a broad sense, we limit the work with the creation of the universe. First, we scan the texts of Ibn Rusd can be reached by today such as Telhîsu mâ ba’de’t-tabîa, Faslu’l-makâl, Makâle fi’l-ilmi’l-ilâhî (ez-Zamime), el-Keşf an menâhici’l-edille ve akâidi’l-mille, Tehâfütü Tehâfüti’l-felâsife and Tefsîru mâ ba’de’t-tabîa. In the first section, in order to provide the understanding the philosophical heritage that Ibn Rusd most likely influenced by, through acceptance and rejection, we investigate how the First Age Greek and Peripatetic Philosophers approached to the creation and genesis notions. Then, we focus on how the creation notion has been evolved when it reached to Islam thought and contributions of the Muslim Peripatetic Philosophers. In the second section, it is examined that how the onset of the universe has been tackled in the texts of the Ibn Rusd. In order to follow the transformation of the philosopher's thought properly, these texts are examined chronologically, and it is investigated that which and how the beliefs of the philosopher are transformed. Such issues like the eternality or creation of the universe, the theory of emanation, nonexistence and the nature of substance, how to understand the will and the wisdom of God are examined through the elements such that possibility, act, actor, potential, hyle, nonexistence, created, eternality; and findings are compiled through considering their connections