Türkiye’de Muhaceret Basını: Türkistan (1953) ve Türkistan Sesi (1956-57) Dergileri

ÖZETTürkistan ve Türkistan Sesi dergileri Mehmet Emin Buğra tarafından çıkartılmıştır. Türkistan (1953) dergisi, İstanbul'da çıkarılıp 6 ay boyunca yayın hayatına devam etmiş, Türkistan Sesi (1956-57) ise Ankara'da yayımlanmıştır. Türkiye'de yaşayan Türkistanlı muhacir aydınlar tarafından basılan bu dergiler, Sovyet Rusya'ya ve Kızıl Çin'e karşı özgürlük mücadelesini yansıtması bakımından oldukça önemlidir. Bu dergiler sayesinde 1950’li yıllarda Türkistan'da nelerin yaşandığını, Sovyet Rusya'nın Türkistan'a nasıl bir şekil vermek istediğini ve Türkistanlıların Rusya'nın bu siyasetine bakış açılarını öğrenebilme imkanına sahip oluyoruz. Bu iki dergi, Türkistanlıların yaşam tarzı ve komünizmin rejimi altında neler yaşadıkları gerçeğini bilmek adına da son derece önemlidir. Bu kadar önemli olmasına karşın, her iki dergi bugüne kadar da ayrıntılı olarak araştırılmamıştır. Dolayısıyla bu çalışma, dergilerin içeriğini analiz etmek ve muhaceretteki Türkistanlı aydınların ele aldığı meseleleri belirlemek suretiyle Türkistan davasının bu dönemdeki durumunu tüm veçhesiyle ortaya koymayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Doğu Türkistan, Mehmet Emin Buğra, Ceditçilik, Türkiye’de Türkistanlı göçmenler, Sovyet yönetiminde Orta AsyaABSTRACTTürkistan and Türkistan Sesi journals were published in 1950 by Mehmet Emin Buğra, an important east Turkestani emigré leader. Türkistan journal (1953) was published in İstanbul for 6 months. Türkistan Sesi was published in Ankara for more than a year. Türkistani emigre intellectuals wrote in these periodicals in. They are very important in terms of understanding the shaping the liberation struggle against Rusya and China. These jounals has reflected the pressures of Soviet and Chinese regimes in western and eastern Turkestan. These two Journals give us opportunity to learn what was happened in Turkestan under the communist regimes, how Sovyet regime imposed its politics on Turkestan and how were perspectives and reactions of Turkestani intellectuals. In addition, the content of the articles provides valuable information by describing the state of Turkestan in 1950. These two journals have not been investigated in detail although they are very important. This study first analyzed all the articles of the jounals, then classificated all the articles and analyzed the contents of the journals thoughty. Therefore, the dissertetion aimed at is intended to serve as a scientific resource. Keywords: East Turkestan, Turkestan emigrés in Turkey, Mehmet Emin Buğra, Jadidism, Soviet Central Asi