Platon ve Aristotales’ te bilgi meselesi

ÖZETPlaton ve Aristoteles’in felsefenin temel meselelerini topluca ele alıp inceleyen ilk filozoflar olduğu genel bir kabuldür. Bu kabul, bilgi sorunu için de geçerlidir.Aralarındaki hoca-talebe ilişkisi, bilgi sorunlarına yaklaşımlarındaki farklılıklarına rağmen, ele aldıkları problemlerde bir paralellik sağlamıştır.Platon için ruh merkezdedir. Ölümsüz ve sürekli deveran içindeki ruh, insan bilgisinin temel kaynağıdır. İnsanın özünü ifade eden de ruhudur. Beden yok oluşa tabi, bedene ait duyular ise oluş ve bozuluşun bilgisinin vasıtalarıdır. İnsan evreni ve ruhu düzenleyen “Mutlak İyi” sayesinde kendisi ve varlık hakkında bilgi edinebilir. Ancak bilgi, ait olduğu varlık ve oluşa göre farklı değerler kazanır. Değişmez öz ve kalıcı niteliklere sahip idealar söz konusu olduğunda, bilgi ruhun doğrudan kavrayışı ile gerçekleşir ve gerçek anlamda bilgi de budur. Ruh temaşa ettiği gerçeği diyalektik gücü ve anımsama yoluyla tekrar elde edebilir. Duyuların sağladığı bilgi ise geçici ve değişken kanaatten ibarettir. Platon bu bilgiyi “sanı” (doxa) olarak isimlendirir. Aristoteles için ise bilgi, tümelin bilgisidir. Ruh ve yetileri olarak zeka ve akıl insanın bilgiye ulaşmasını sağlayan özüdür. Aristoteles’te ruh hareketsizdir. Ruhun bilgiye ulaşması tümel bilgilerden hareketle akıl yürütmek suretiyle gerçekleşir. Aristoteles’te bilgiye konu olarak varlık, algılanan dünyadan ibarettir. Varlığın sahip olduğu kategoriler ve tümel özellikler varlığın bilinmesini mümkün kılmaktadır. İnsan ruhu varlığa dair “niçin” sorusunu sormakla ilk nedenlere ulaşır. İlk nedenlerin bilinmesi ise varlık hakkındaki bilgiyi mümkün kılar