Neo-Liberal iktisat politikalarında özelleştirme uygulamalarının yeri ve önemi

GENEL BİLGİLERİsim ve Soyadı: Nihat UçukoğluAnabilim Dalı: İktisatProgramı: Kalkınma İktisadı ve İktisadi BüyümeTez Danışmanı: Doç. Dr. Mehmet TürkayTez Türü ve Tarihi: Yüksek Lisans - Ekim 2004Anahtar Kelimeler: Neo-Liberal İktisat Politikaları, Özelleştirme, Küreselleşme, Devlet, Çok Uluslu Şirket.ÖZETNEO-LİBERAL İKTİSAT POLİTİKALARINDA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARININ YERİ VE ÖNEMİDünya Ekonomisinde 1970'lerde yaşanan krizle birlikte iktisat politikalarında köklü bir değişiklik yaşanmaya başlamıştır. Bu değişikliklerden en önemlisi 1950'lerden sonra ortaya çıkan merkez ülkelerde refah devleti, azgelişmiş ülkelerde kalkınmacı devlet modellerinin geçmişteki rollerinden farklı olarak büyük bir dönüşüm yaşamaları olmuştur. Krize çözüm olarak önerilen politikalar alternatif olarak devletin piyasalardan çekilmesini önermişlerdir. Bu politikalar genel olarak Neo-Liberal iktisat politikaları olarak adlandırılmaktadır. Uygulamalar kamu sektörünün özelleştirilmesiyle başlamış ve hem merkez ülkelerde, hem de çevre ülkelerde kamu sektöründe bir çok özelleştirme yaşanmıştır. Özelleştirmeler sanayi, tarım ve ticaret sektörleriyle sınırlı kalmamış, günümüzde, devletin temel işlevleri arasında sayılan eğitim, sağlık, sosyal güvenlik gibi hizmet alanlarını da kapsayarak, ekonominin tümüne yayılmıştır. Neo-Liberal iktisat politikaları, Türkiye'de de 1980'deki 24 Ocak Kararlarının askeri rejimi izleyen yıllarda uygulanmasıyla gündeme gelmiştir. Özelleştirme ve piyasaların serbestleştirilmesi temel amaç olmuş, bütün hükümetler tarafından ekonominin hedefleri arasında sayılmıştır. Bu yıllarda yapılan özelleştirmeler ülkede ve dünyada sosyal sonuçları bakımından öncelikli tartışma alanını oluşturmuştur. Satılan işletmelerde yoğun işçi çıkartılması gündeme gelmiş, buna bağlı olarak artan verimlilik örnek gösterilmiştir. Sermaye açısından karlı alanlar özelleştirilmiş, yıllar boyu toplumun vergileriyle inşa edilen kamu sektörü özel sektöre devredilmeye başlanmıştır. Bu çalışmada dünyada ve Türkiye'de bu süreç bütünlüklü olarak ele alınmaya çalışılmış, uluslararası ekonomik örgütlerin güçlü sermayelerin çıkarları doğrultusunda yeni rollerine değinilmiş, devletin bu politikalara uyum süreci incelenmiş, tarihsel bir değerlendirme yapılmıştır.GENERAL KNOWLEDGEName and Surname: Nihat UçukoğluField : EconomicsProgramme : Economics of Development and Economic GrowthSupervisor : Ass. Prof. Mehmet Rıza TürkayDegree Awarded ande Date : Master - October 2004Keywords : Privatization, Neo-liberal Economic Policies, Multinational Corporations, Globalization, State, Economic CrisisABSTRACTIMPORTANCE OF THE PRIVATIZATION PRACTISES IN THE NEO-LIBERAL ECONOMIC POLICIESWith the world wide economic crisis in 1970`s, economic policies started to change fundamentally. Most important one in all these changes is huge transformation of 1950`s welfare state in center countries and development-oriented state in undeveloped countries with a new role. New policies against the crisis proposed to states to abandon markets. These policies was called neo-liberal economy policies generally. Practices was started with the privatization of public sectors and several privatization practices completed both in center and periphery countries. Privatization was not got a limit with industrial, agricultural and trade sectors and extended to whale economy by involving main functional service sectors of state, like education, health and social security.Neo-liberal economy policies came into the agenda by practice of 24 January decisions after a military coup in 1980. privatization and free market is became the most important aim and declared as one of the goal of the economy by every government. In these years, practices of privatization became a privileged debate subject with social consequences in country and in the world. In privatized companies, huge number of workers had been fired, and after that, increasing productivity is underlined as a sample. Profitable sectors for the capital had been privatized, public sector which had buit by society's taxes, started to get transferred to private sector.In this study, this process in Turkey and the whole world was tried to analyze entirely; new roles of international economic institutions in the direction of powerful capital is mentioned; adaptation of state to these new policies was analyzed; and a historical evaluation is made