Sermaye piyasası kurulu kararlarının hukuki niteliği ve yargısal denetim

ÖZETSermaye piyasası, telekomünikasyon, enerji, ekonomik rekabet, finans ve bankacılık gibi kamusal yaşamın ve ekonominin duyarlı alanlarını düzenleme amacıyla oluşturulan ve kamuoyunda daha çok bağımsız idari otorite (BİO) olarak bilinen yeni idari kurumların ülkemizde son yıllarda giderek yaygınlaşmakta olduğu gözlenmektedir. Bu kuruluşların, merkezi idarenin hiyerarşik ve vesayet denetimine tabi olmamaları, devlet tüzel kişiliğinden ayrı kamu tüzel kişiliklerinin bulunması, organik yapılarının farklılık göstermesi, kuruluş yasalarında geniş yetkilerle donatılmaları nedeniyle, klasik idari yapılanmadaki belirlenmiş yerlere oturtulmakta güçlük çekilmekte, bu durum bilimsel çevrelerce tartışma konusu yapılmaktadır. Sermaye piyasasını düzenlemek ve denetlemekle görevli bir kurum olan Sermaye Piyasası Kurulu, ülkemizdeki bağımsız idari otoritelerin ilklerindendir. Sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını sağlamak amacıyla kurulan ve Sermaye Piyasası Kanunu’nda kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip olduğu açıkça belirtilen Sermaye Piyasası Kurulu, sermaye piyasasını bağımsız olarak denetlediği ve düzenlediği için ayrıcalıklı bir yere ve öneme sahiptir.Ülkemizde, özellikle Rekabet Kurumu kurulduktan sonra bazı bilimsel çevrelerce, Rekabet Kurulu, yargılama benzeri fonksiyonları nedeniyle yarı yargısal hatta yargısal bir kurum olarak nitelendirilmiştir. Hatta, Rekabet Kurulunun yargılama usulüne benzer özellikler göstermesi nedeniyle Kurul kararlarının yargısal denetime tabi tutulmaması, usulen incelenmesi, esas denetime tabi tutulmaması gerektiği ileri sürülmüştür. Daha sonra, bu görüş diğer BİO’lar açısından da tartışılmaya başlanmıştır. Bundan dolayı, Sermaye Piyasası Kurulu’nca alınan kararların hukuki niteliğinin idare hukuku açısından belirlenmesi, bir idari işlem olan Kurul kararlarına karşı yargı yoluna nasıl başvurulacağı, yargı yerlerinin konu hakkındaki tutumu tezin konusunu oluşturmaktadır. ABSTRACTThe independent administrative authority (IAA) which are known as the new administrative organizations in the public opinion has been gradually spread in our country during the last years and it is observed that they control the sensitive areas of the society and economy such as telecommunication, energy, economic competition, capital market, finance and banking. Since the IAAs have the wide authorities in their establishment articles, their organic structures are different, the central management is not subjected to the hierarchic and tutorship auditions and they have the public judicial personality separate from the state’s judicial personality, it difficult to place them into the places which are determined in the classical administrative structuring and this situation is discussed by the scientific positions.Capital Markets Board of Turkey (CMB) is the regulatory and supervisory authority in charge of the securities markets is one of the first of IAAs in our country. CMB with the status of a public legal entity with administrative and financial autonomy is established with the aim of regulate and control the secure, transparent and stable functioning of the capital market and to protect the rights and benefits of investors as it is clearly stated in Capıtal Market Law , no.2499, has distinctive place and importance for supervising and regulating capital market as an independent authority. Especially after instituting Competition Commission, some scientific positions described it as a semi judicial even judicial institution because of its quasi judicial functions. Even because that Commission performed similar specialities to judicial process, it is claimed that its decisions shouldn’t be under judicial control by courts. Later, this idea started to be discussed for other the IAAs. Therefore, the subject of the thesis is formed by determining of the legal basis of the resolutions which are taken by the Capital Markets Board of Turkey in respect of the administration law and by how the application is made to the judicial manner against the Board’s Resolutions which is being the administrative procedure and by the manner of conduct of the judicial authorities on the subject