Kronik hepatit C’li hastalarda steatoz gelişimine etkili faktörler

KRONİK HEPATİT C'Lİ HASTALARDA STEATOZ GELİŞİMİNE ETKİLİ FAKTÖRLERAdı ve Soyadı : Arzu TiftikçiDanışman adı : Prof. Dr. Nurdan TözünKabul tarihi : 20.12.2004Program : Viral Hepatitler Yüksek Lisansı ÖZET:Hepatik steatoz kronik hepatit C'li hastaların histolojik incelemelerinde sık rastlanan bir patolojidir. Saptanan steatoz virüse veya konağa ait faktörlere bağlı olabilir. Virüsle ilişkili faktörler; viral yük, genotip ve kor proteinidir. Konağa ait olanlar ise enfeksiyonla karşılaşma süresi, vücut kitle indeksi, metabolik faktörler ve alkol tüketimidir. Metabolik faktörlerden biri olan adiposit hormonlarından leptin ve adiponektin enerji metabolizması ve insulin duyarlılığı ile yakından ilişkili olup, şişmanlarda leptin yükselirken adiponektin düşmektedir. Bu çalışmanın amacı kronik hepatit C'li hastalardaki steatoza etkiyen metabolik faktörler ve özellikle adiponektin ve leptin'in katkısını araştırmaktır.Çalışmaya 26 kronik hepatit C'li hasta, 24 non alkolik steatohepatit (NASH)' li hasta ve 16 sağlıklı kontrol alındı. Vakaların vücut kitle indeksleri (VKİ) hesaplandı. Serum adiponektin ve leptin düzeyleri ELİSA yöntemiyle ölçüldü. Kronik hepatit C'li hastaların ve NASH hastalarının karaciğer biyopsileri histolojik olarak steatoz ve fibroz yönünden ayrı ayrı derecelendirildi. Ayrıca tüm kronik hepatit C'li hastaların bel çevresi ölçüldü, lipid profili ve karaciğer fonksiyon testleri yapıldı, HOMA indeksi, HCV RNA düzeyleri saptandı, genotipleri belirlendi.26 kronik hepatit C'li hastanın VKİ ortalama 28±4; adiponektin düzeyleri median 1.6 (0.6-4) mg/l; leptin düzeyleri median 3.2 (0.6-41) ng/ml idi. 24 NASH'li hastanın VKİ ortalama 29±3; adiponektin düzeyleri median 0.5 (0.01-1.3) mg/l; leptin düzeyleri median 9.2 (1.3-99) ng/ml idi. 16 sağlıklı kontrolun VKİ ortalama 22±3; adiponektin düzeyleri median 2.4 (0.9-4.7) mg/l; leptin düzeyleri median 2.7 (1-6.6) ng/ml idi. Kronik hepatit C'li hastaların 12'sinde steatoz varken, 14'ünde yoktu. NASH hastalarında leptin (p<0.05) ve VKİ (p<0.001) kontrollere göre yüksek iken; adiponektin kontrollere göre düşüktü (p<0.001). Steatozlu 26 ve steatozsuz 14 hasta arasında leptin ve adiponektin düzeyleri araştırıldığında steatoz olanlarda adiponektin düzeylerinin düşük olduğu bulundu (p<0,05). 66 vakanın VKİ - adiponektin arasında negatif (r:0.352; p<0.005) ve VKİ - leptin (r:0.545; p<0.0001) arasında pozitif korelasyon vardı. Steatozu olan ve olmayan kronik hepatit C hastaları arasında VKİ, adiponektin, leptin, AST, ALT, ALF, GGT, Lipit profili, bel çevresi, HOMA indeksi, viral yük, fibroz evresi ve genotip açısından anlamlı bir fark saptanmadı.Sonuç olarak; yalnızca obezite ve NASH'i olan hasta grubumuzda çarpıcı olarak adiponektin düşük ve leptin düzeyleri yüksekti. Adiponektin azalmasının leptin yükselmesinden daha sabit bir bulgu olduğu gözlendi. Hepatik insulin duyarlılaştırıcısı olan adiponektinin azalmasının steatozla birlikte olması insulin direnci gelişimi nedeniyle olabilir. Steatozu olan kronik hepatit C'li olgularımızda aynı bulguların saptanmamasının virusa ait faktörlere bağlı olabileceği düşünüldü. Steatozu olan ve olmayan kronik hepatit C'li hastalar arasında ne konağa (VKİ, adiponektin, leptin, AST, ALT, ALF, GGT, lipit profili, bel çevresi, HOMA indeksi, fibroz düzeyi) ne de virüse (viral yük, genotip) ait faktörler açısından fark olmaması hasta populasyonumuzun sınırlı oluşundan kaynaklanıyor olabilir.THE FACTORS AFFECTİNG THE PROGRESSION OF STEATOSIS IN PATIENTS WITH CHRONIC HEPATITIS C:SUMMARY:Hepatic steatosis frequently reported in chronic hepatitis C patients by histological examination. It is still unknown whether hepatic steatosis is a direct consequence of HCV infection or secondary to host factors or both. The core protein, viral load and genotype are considered as the factors that induced viral related steatosis. On the other hand hepatic steatosis occurs frequently in obese individuals, non-insulin dependant diabetics, or in alcoholic patients. Two of the adipocyte hormones; leptin and adiponectin are peptides involved in the energy expenditure and insulin resistance. Obesity is generally associated with high levels of leptin, but low levels of adiponectin. It has been suggested that there is a direct effect of leptin and adiponectin on hepatocytes. The purpose of the present study is to study various factors related to the host or the virus which may contribute to hepatic steatosis in in chronic HCV patients and to correlate them with the degree of steatosis and fibrosis on histological grounds.The study comprised histologically confirmed naive chronic HCV patients (n=26), 24 nonalcoholic steatohepatitis (NASH) patients and 16 healthy volunteers. Serum adiponectin and leptin levels were measured by enzyme immunoassay and BMI calculated in all subjects. Degree of steatosis and fibrosis made seperately for chronic HCV patients and NASH patients. Besides these, in chronic HCV patients biochemical and microbiological studies (including HOMA index, AST, ALT, ALF, GGT, HCV RNA and HCV genotypes) were done. 26 chronic HCV patients' BMI mean 28±4; adiponectin levels were median 1.6 (0.6-4) mg/l; leptin levels were median 3.2 (0.6-41) ng/ml. 24 NASH patients' BMI mean 29±3; adiponectin levels were median 0.5 (0.01-1.3) mg/l; leptin levels were median 9.2 (1.3-99) ng/ml. 16 healthy volunteers' BMI mean 22±3; adiponectin levels were median 2.4 (0.9-4.7) mg/l; leptin levels were median 2.7 (1-6.6) ng/ml. The prevelance of steatosis was 46 % among chronic HCV patients. in NASH patients leptin (p<0.05) and BMI (p<0.001) were higher than healthy volunteers where as adiponectin levels were lower than healthy volunteers (p<0.001). Between 26 patients with steatosis and 14 patients without steatosis when we investigate levels of leptin and adiponectin; steatosis group's adiponectin levels significantly lower (p