Bölgesel güvenlik kompleksi bağlamında enerji arz güvenliği : Türkiye örneği

ÖZETEnerji arz güvenliği politikaları, 1970’li yılarda yaşanılan iki petrol krizinden sonra devletlerin dış politikalarında yoğun olarak hissedilmiştir. Enerji arz güvenliğinin tanımı ise devletlerin tehdit anlayışlarının derecesine göre değişmektedir. Bölgesel güvenlik kompleksi teorisi açısından değerlendirildiğinde enerji güvenliğinin sağlanması konusunda küresel anlamda iş birliğinin zorunlu olduğu söylenmektedir. Teori, karşılıklı bağımlılığın coğrafi tehditlerin yakından gelmesi nedeniyle artırılmasının güvenliği sağladığı üzerinde durmaktadır. Bölgesel güvenlik kompleksi problemlere ve tehditlere bölgesel düzeyde bakmaktadır. Enerji ticaretinin de en çok yakın bölgeler arasında gerçekleşiyor olmasından dolayı bu alanda da bölgesel enerji komplekslerinin oluşması mümkün gözükmektedir. Ancak enerji güvenliği açısından karşılıklı bağımlılık kaçınılmaz bir tablo olarak ortaya çıksa da çevre ülkelerle tarihsel dostluk-düşmanlık ilişkisi bu karşılıklı bağımlılık ilişkisinin tam olarak kurulmasını engellemekte ve dolayısıyla enerji güvenliği meselesine de şüphe ile bakılmasına neden olmaktadır.Bölgesel güvenlik kompleksi teorisi, uluslararası düzeni bölgesel güvenlik kompleksleri, küresel güçler ve yalıtkan ülkeler olarak üçe ayırmaktadır. Türkiye teoriye göre yalıtkan ülke sınıfındadır. Yalıtkan ülke hiçbir güvenlik kompleksine bağlanamayan ve bir komplekse etki edecek gücü olmayan ülke olarak tanımlanmaktadır. Ancak Türkiye’nin coğrafi konumu Türkiye’yi sıradan bir yalıtkan ülke kimliğinden çıkmaya zorlayacak fırsatlar sunmaktadır. Enerji hatlarının kesiştiği noktada bulunan Türkiye’nin bölgesel enerji kompleksinde merkez olma potansiyeli bulunmaktadır. Türkiye, enerji zengini Ortadoğu, Rusya ve Hazar Bölgesi ile olan coğrafi yakınlığının yanı sıra enerjinin büyük alıcısı olan Avrupa Birliği ile de bu bölgeler arasında köprü rolü oynamaktadır. Enerji üzerinden bakıldığında Türkiye’nin sadece yalıtkan ülke kimliğinde kalamayacağı aynı zamanda yeni bir güvenlik kompleksinin etkili bir üyesi olabileceği potansiyeli bulunmaktadır. Dolayısıyla bu bölgede bu tezin ortaya koymuş olduğu “enerji güvenlik kompleksi” gibi bir kavramdan bahsetmek mümkündür. Herhangi bir bölgesel güvenlik kompleksine ait görülmeyen Türkiye bölgesel enerji kompleksi içerisinde yer almaya daha yatkın gözükmektedir. Bölgesel durumu da göz önüne alınarak bu tezde, Türkiye merkezli bir bölgesel enerji güvenlik kompleksinin kurulabilme olasılığına yanıt aranacaktır.--------------------The energy supply security policies found a large place in the foreign policies of the states after the two oil crises in the 1970s. The definition of energy supply security varies according to the level of threat perception of states.Considering the regional security complex theory, it is said that global cooperation is essential for ensuring energy security. The theory emphasizes that increasing interdependence increases the security because geographic threats come from nearby . The regional security complex looks at problems and threats at a regional level. Regional energy complexes are possible between neighboring countries as the energy trade is also among the closest regions. However, although interdependence is an inevitable in terms of energy security, the relationship of historical amity and enmity with the neighboring countries prevents the establishment of this interdependence relationship and therefore leads to suspicion of the issue of energy security.The regional security complex theory divides the international order into three as regional security complexes, global powers and insulating countries. Turkey is a insulator according to the theory class. The insulating country is defined as a country that cannot connect to any security complex and has no power to influence any complex. However, Turkey's geographical position offers the opportunity to Turkey as that forcing the country out of the ordinary insulator identity. Located at the intersection of energy lines gives Turkey to potential to be the center of regional energy complex.Turkey is geographically close to the energy-rich Middle East, Russia and the Caspian region. And also, Turkey plays a role of bridge between these regions and the European Union which is largest buyer of energy. Reffering to energy, Turkey also has the potential to be an effective member of a new security complex will not only remain in the country insulator identity. Therefore, it is possible to talk about the concept of “energy security complex” fort his region that this thesis put forward. Turkey is not included in any regional security complex. However, Turkey, seems more likely to take part in regional energy complex. Considering the regional situation of Turkey, in this thesis, the answer of the possibility of establishment of a Turkey-based regional energy security complex will be searched