Anayasa değişiklikleri ışığında arama hukuku

T.C. Anayasasında 2001 yılında önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerin arama hukukuna ilişkin önemli etkileri olmuştur. Çalışmada 2001 yılında 4709 sayılı kanunla anayasada yapılan değişikliklerin arama hukukuna etkisi yorumlanmıştır. Bu çerçevede Anayasa değişiklikleri paralelinde çıkarılan yasal ve yönetmelik düzeyindeki hükümler incelenmiştir. Konu incelenirken önleme araması ve adli arama ayrımı belirginleştirilip konunun incelenmesi ve anlaşılabilirliği kolaylaştırılmıştır. Avrupa Birliğine uyum amacıyla anayasanın arama hukukuna ilişkin 20 ve 21. maddelerinde yapılan değişikliklerle özel hayatın gizliliği ve konut dokunulmazlığına ilişkin yeni düzenlemeler getirilmiştir. Hakim kararı olmaksızın yapılan aramanın 24 saat içinde hakim onayına sunulması, hakimin kararını elkoymadan itibaren en geç 48 saat içinde verecek olması önemli güvencelerdir. Ancak arama emrinin yazılı olacağına ilişkin güvence ise yazılı emir beklemenin doğuracağı sakıncalar nedeni ile olumsuz bir düzenlemedir. Uygulamaya yol göstermek, aksaklıkların önüne geçmek amacıyla 2003 yılında 25117 sayılı Adli ve önleme aramaları yönetmeliği çıkarılmıştır. Yönetmelik anayasaya aykırı hükümler içermektedir. Bu nedenle rızaya dayalı aramaya ilişkin 9. madde ve 20. maddenin ikinci bendi ve denetim hallerine ilişkin 13. maddenin okullarda disiplin aramalarına ilişkin ve memurların denetimine ilişkin g ve h bentleri hakkında Danıştay iptal kararı vermiştir.Anayasada yapılan değişikliklerle konuya ilişkin bazı kanuni ve yönetmelik düzeyindeki hükümler anayasaya aykırı hale gelmiştir. Anayasanın arama hukukuna ilişkin düzenlemeler getiren 20 ve 21. maddeleri konuya ilişkin açık, net, ayrıntılı ve anlaşılır hükümler içermektedir. Bu nedenle değişikliklerin kendisine aykırı nitelik taşıyan kanuni ve yönetmelik düzeyindeki hükümleri zımnen ilga ettiğinin (kendisiyle çelişen bu hükümler yerine öncelikle uygulanacağının) kabul edilmesi gerekir.Günümüzde arama hukukuna ilişkin yeni düzenlemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Suç işlendikten sonra istisasız herkesin stratejik önemi bulunan yerlerde aramaya tabi tutulabilmesine imkan veren yasal düzenlemelere gidilmelidir. Kontrol noktalarının kurulmasına ilişkin düzenleme getiren Alman CMUK m.111'de yer alan düzenlemeye benzer bir düzenlemenin CMUK'muzda da yer alması olumlu olacaktır. Bunun yanında hukukumuzda vücudun muayenesine ilişkin düzenlemelerde eksiklikler bulunmaktadır. Bu konuya ilişkin de ayrıntılı düzenlemelere gidilmelidir. Ayrıca anayasa ve kanunlarda yer alan aramaya gecikmeksizin başvurma zorunluluğunu ifade eden gecikmede sakınca terimi uygun bir terim değildir. Bunun yerine gecikmede tehlike ifadesinin kullanılması daha olumlu olacaktır. In 2001, significant amendments had been made in the Constitution of the Turkish Republic. These amendments have important effects related to the Search Law. In this study, the effects of the amendments in the constitution related to the Search Law are explained, which were made by the act, numbered 4709 in year 2001. In this frame, provisions at the level of statutes and regulations which are parallel to the amendments in Constitution are examined.When examining the subject, the distinction between preventive search and judicial search is been made clear and the examination and understandability of the subject is eased. For the purpose of adaptating to the European Union, new regulations are enacted related to secrecy of private life and dwelling immunity by the amendments in 20. and 21. articles of the Constitution, which are related to Search Law.Submission to judge approval of a search made without a decision of a judge in 24 hours and provision for the judge to make a decision at most in 48 hours after seizure, are important guarantees. But the guarantee which provides a written order for search is a non-constructive provision because of the drawbacks which will emerge because of waiting for a written order.To help to the practice and to prevent the defects; regulation for judicial and preventive searches, numbered 25117 is enacted in 2003. The regulation includes provisions against the Constitution. Because of this, The Council of State annulled the articles; 9 and the second paragraph of 20 which are related to search with consent and provisions about discipline search at schools, g and h paragraphs of inspection of civil servants in article 13 which is related to states of inspection.With the amendments made in the Constitution, some provisions either derive from statutes or regulations became against the Constitution . The articles 20 and 21 which bring regulations to Search Law of the Constitution, contain; evident,clear,detailed and understandable provisions. For this reason; it should be accepted that statutes or regulations which have provisions against these amendments are implicitly abolished (the articles 20 and 21, before all else will be implemented instead of these contradictory provisons).Today, there is a need of new regulations in Search Law. There is need of new legal enactments which will provide search in places those have strategic importance after the crime has been committed without exception of anyone. It will be constructive, if a provision like article 111 of German Criminal Procedure Law; that provides the establishment of control points takes place in our Criminal Procedure Law. Besides, in our law, there are defects in regulations about examination of body. There is need of detailed regulations in this subject too. Also, the term, drawback in delay; expresses the obligation to initiate a search without delay, that takes place in statutes and in the Constitution, is not a proper term. Instead of this, to use risk in delay term would be more constructive