Mukayeseli hukukta ötanaziye ilişkin yaklaşımlar ve hukukumuzda ötanazinin yeri sorunu

ÖZET Bu çalışma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Çalışmamızda tartışılan mesele, mukayeseli hukukta ve hukukumuzda ötanazinin yeri sorunudur. Ötanazi kavramı tarihin akışı içerisinde diğer kavramlar gibi değişerek ve dönüşerek bugüne gelmiştir. Bu değişim ve dönüşümün anlaşılması çalışmamıza ışık tutacaktır. Bu itibarla ilk olarak kavramın anlamı ve etimolojisi, tarihçesi, türleri ve diğer kavramlardan farkı ele alınmıştır. Özellikle “hekim destekli intihar” ile “ötanazinin” karıştırıldığı gözlemlenmektedir. Hukuk sistemleri bir davranışı veya talebi yasal forma sokarak yasaklayabilir ya da koruma altına alabilir. Bunu yaparken de davranışın veya talebin meşruiyet temellerinden hareket etmek durumundadır. Ötanazinin meşruiyetine ilişkin yaklaşımlara göre ülke mevzuatlarında farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda, ötanaziyi mukayeseli hukuk ve mevzu hukuk açısından değerlendirmeden önce ötanazinin meşruiyetine ilişkin yaklaşımlar ele alınmıştır. Özellikle ötanazinin “yaşam hakkı” karşısındaki durumuna yoğunlaşılmıştır. Böylece bir hastanın yaşam hakkı üzerinde mutlak tasarruf yetkisinin bulunup bulunmadığı meselesi ele alınmıştır. İnsanlık tarihi boyunca kasten öldürme suç sayılmış bir fiildir. Ancak ötanazi söz konusu olduğunda ülke hukuklarında farklılaşmalar görülmektedir. “Ötanazi çok ağır cezayı gerektiren suç olmalıdır” veya “hastanın ölme hakkı vardır” gibi kesin bir yargı ortaya koymadan önce bu farklılaşmaların incelenmesi barika-i hakikatin doğması için elzemdir. Bu itibarla çalışmamızda bazı ülkelerdeki hukuki durum ele alınmıştır. Son olarak hukukumuzda ötanazinin yerinin tespiti için kasten öldürme ve intihara yönlendirme suçları ile açlık grevi/ölüm orucu, soykırım suçu ve insanlığa karşı suçlar açısından bir değerlendirme yapılmıştır.--------------------ABSTRACTThis study is prepared as a master’s thesis in Marmara University GraduateSchool of Social Sciences. The topic debated in the study is the place of euthanasia incomparative law and Turkish law.As various concepts, the concept of euthanasia has reached today throughalteration and transformation. Understanding this alteration and transformation wouldenlighten our study. In this respect, first, the meaning and ethimology of the concept, itshistory, varieties and differences from other concepts are discussed. It is witnessed that,especially, physician-assisted suicide and euthanasia are confused with each other.Legal systems can prohibit an action or demand, or put them under protectionthrough codifying into legal form. Legal systems should act upon the legal basis of theaction or demand, while doing so. Differences emerge in states’ legislations dependingon the legitimacy of euthanasia. Therefore, before evaluating euthanasia in comparativelaw and the positive law, the approaches towards legitimacy of euthanasia arediscussed. The study is especially focused on euthanasia’s position in contrast to “rightto life.” Thereby, the legitimacy basis of euthanasia is investigated in countries whereeuthanasia is a crime, or legal through whether a patient has absolute power of disposalover his right to life.States’ legal systems differ in approaching euthanasia, while deliberate killinghas been a crime throughout the history of humanity. It is necessary to investigate thedifferences before making certain judgementsas “euthanasia should be a crime requiringheavy penalty” or “patient has the right to die” for the emergence of the light of truth.That is why, legal situations in some countries are examined in our dissertation.Finally, crimes of deliberate killing and assisting a suicide are evaluated inoder to determine the place of euthanasia in our legal system