Üniversite öğrencilerinin kariyer gelişimine yönelik nitel bir inceleme

ÖZET ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN KARİYER GELİŞİMİNE YÖNELİK NİTEL BİR İNCELEMEBu araştırmanın amacı, farklı sınıf ve bölümlerde okumakta olan üniversite öğrencilerinin bugüne değin kariyer gelişimlerini oluşturan deneyimleri tanımlamak, bu sürece etki eden unsurları incelemek ve kariyer gelişimi olgusunu ülkemiz gerçekleri üzerinden anlamaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, Bahçeşehir Üniversitesi'nin farklı sınıf ve bölümlerinde öğrenim görmekte olan 6 kız, 8 erkek, olmak üzere toplam 14 lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Katılımcılar, olasılık temelli olmayan örneklem yöntemlerinden, kolay ulaşılabilir örneklem yoluyla gönüllülük esasına göre seçilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından hazırlanan "Kişisel Bilgi Formu"nun yanı sıra, "Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu" da kullanılmıştır. Bu amaçla, kariyer kuramlarına ilişkin literatür taraması yapılmıştır.Uygulamada, "yarı yapılandırılmış görüşme" yönteminden yararlanılmış, uygulama sırasında dijital ses kayıdı alınmıştır.Yöntem olarak, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilimsel (fenomenolojik) model kullanılmıştır. Fenomolojinin öncüsü sayılabilecek, Edmund Husserl'e göre fenolomolojik model, incelenen şeyin "özünü; esas doğasını görme" süreci olarak tanımlamaktadır. Bu amaçla, "tanımlayıcı fenomoloji" olarak bilinen Husserl'ın yaklaşımıyla ilgili Giorgi ve Giorgi (2003)'nin ve Hycner (1999)'ın önerdiği o temel basamaklardan yararlanılmış, "fenomolojik redüksiyon" aşamaları takip edilmiştir. Bireysel çıkarımların yapıldığı aşamada ise, Moustakas'ın (1994)'ın "metinsel ve yapısal tanımlara" ilişkin ifadeleri esas alınmıştır.Kariyer gelişimi, görüşme yapılan bireylerin bugüne kadarki farklı geçiş ve karar süreçlerini kapsayan geçmişe dönük kararları, üniversite eğitiminlerine devam ederkenki süreçte kariyerlerine ilişkin yaptıkları veya düşündükleri ve geleceğe yönelik bakışları üzeriden açıklanmıştır.Araştırmanın sonunda araştırmacı, bireyin, kariyer gelişiminin, yalnızca belirli karar noktalarında görünen etkilerin toplamından fazlasını içerdiğini, farklı unsurların etkileşimiyle şekillendiğini örnekler üzerinden ortaya koymuştur. Aktarılan deneyimlerde öne çıkan temalar üzerinden olgu incelenmiş, buna göre, kariyer gelişimi, beklentiler, kendilik algısı, özyeterlilik, algı ve atfedilen anlam, değerler, ilgi alanları gibi unsurların yanı sıra pek çok bağlamsal unsur (etnik köken, aile, akran ve diğer ilişkileri, medya, eğitim kurumları, ekonomik, siyasi vb. etmenler) çerçevesinde tartışılmıştır.Ayrıca, araştırmada, ülkemizde mesleki karar noktasında ne tür farklı ebevyn tutumlarının olabildiği ve diğer ilişkilerin bu süreçt nasıl rol oynayabildiği "çapraz analiz" yapılarak yine örnekler üzerinden ele alınmıştır. Araştırmacı, bütün bu bilgiler ışığında, kariyer gelişimi için sistemik bakış açısına yakın duran yeni bir tanım önermiştir. Araştırmada, görüşme sürecininin kendisi de bazı konuları öne çıkarmıştır. Algı ve duyguların her an karşılıklı yaratılan anlam açısından belirleyiciliği görülmüştür. Ayrıca, bu araştırma, farklı sistemlerle etkileşim halinde olan bireyin "özne" olarak "merkezde oluşunun" değişmediğini ve bütün bu unsurlardan nasıl "öyküler yaratabileceğinin" yine bireye bağlı olduğunu da desteklemiştir.Yapılan görüşmeler, kariyer gelişiminde bireyin öznel dünyasının "bütünsel" olarak anlaşılmasında öykülerin önemini öne çıkarmıştır.Son bölümde, bu araştırmanın ışık tuttuğu konuların kariyer psikolojik danışmanlığına yansımaları, alan yazınıyla ilişkilendirilerek tartışılmış meslektaşlara ve araştırmacılara önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kariyer gelişimi, üniversite öğrencileri, bağlam, fenomenoloji. ABSTRACTA QUALITATIVE INQUIRY ON THE CAREER DEVELOPMENT OF COLLEGE STUDENTSThe purpose of this study was to explicate career development phenomena based on the experiences of college students in Turkey and to discuss the individual contextual influences on career development. Among the non probability sampling methods, convenience sampling was used to identify the primary participants. The participants of this research was 14 (6 female and 8 male) volunteer undergraduate students from different departments, and different grade levels studying at Bahçeşehir University (İstanbul) in the 2009-2010 academic year. "Semi-structured interview" was used to gather participants' viewpoints about their experiences regarding their career development. "Personal Information Form" and a "semi-structured interview form" were prepared by the researcher for the purposes of using them as a guide during the interview. For this purpose, literature review on career theories and basically constructivist and systemic approaches applied on career development were utilized. Digital audio recording was used during the interviews. Among the qualitative research methods, phenomenological research model was employed in this study. According to Edmund Husserl, phenomenology aims to describe the manner in which a phenomenon presents itself to human consciousness in its pure essence. For this purpose, the steps of "phenomenological reduction" process suggested by Giorgi and Giorgi (2003) and Hycner (1999) which were based on the ideas of Husserl, were followed.Career development was discussed based on the participants past career related decisions, current actions and thoughts as a university student and personal reflections about their future career. In the discussion part of the study, the researcher emphasized that career development constituted more than the sum of the influences that became evident during specific career decisions, and suggested the importance of emotions in career development which was a generally neglected issue. The themes such as expectations, self-efficacy, perception of occupations and meaning attributed to them, values and interests, as well as some contextual variables such as family of origin, family, peers, other relations, media, educational institutions, political and economic decisions, etc. were discussed within the career development domain based on individual summaries of the participants.In addition, "cross analysis" was carried out to identify some themes regarding parental and relational influences specifically during the vocational choice of the participants.The interviews gave the opportunity to emphasize the importance of stories in order to understand the individual's subjective world within a holistic perspective where the meaning was created through inter subjectivity at the moment. In this study, the idea was that although the individual was in a constant interaction with different systems, the significance or the central role of the individual remained the same was supported. Therefore, the stories that were created based on these influences depended on the individual only.As a result, a new definition of career development having implications of systemic approach was suggested.In the end, the implications for the counseling profession and career counseling were presented. Suggestions for future research on career development were also provided.Key Words: Career development, context, university students, phenomenology