Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga og hugmyndir um framsal valds og ábyrgðar

Rannsókn þessi beinist að heilbrigðiseftirlitum sveitarfélaga (HES). Er starfsemi þeirra skoðuð inn á við, þ.e. tengsl og verkaskipting milli starfsfólks heilbrigðiseftirlita (framkvæmdarstjóra og heilbrigðisfulltrúa) og fulltrúa í heilbrigðisnefnd út frá hugmyndum um framsal valds og ábyrgðar. Einnig er komið inn á tengsl heilbrigðiseftirlitsins við ríkisstofnanir, þ.e. Umhverfisstofnun (UST) og Matvælastofnun (MAST). Tengsl milli starfsfólks HES og heilbrigðisnefndar eru einnig skoðuð út frá hugmyndum um aðskilnað stjórnmála og embættismanna. Við rannsóknina var stuðst við eigindlega rannsóknaraðferð þar sem fyrirliggjandi gögn voru skoðuð. Niðurstöður rannsóknarinnar gefa til kynna að út frá kenningum og hugmyndum um framsals valds og ábyrgðar þá megi líkja sambandi HES og ríkisstofnana við vörslusamband. Er það vegna fulls sjálfstæðis HES sem þó starfar í seilingarfjarlægð frá ríkisvaldinu sem hefur leiðbeiningaskyldu að gegna gagnvart því. Sambandi fulltrúa í heilbrigðisnefnd og starfsfólks HES má lýsa út frá kenningum um ráðsmanninn. Sambandið milli starfsfólks HES og fulltrúa í heilbrigðisnefnd byggir almennt á trausti og til þess að það gangi upp þarf upplýsingarflæði þeirra á milli að vera gott. Ríkisstofnanir veita svo HES aðhald með mismunandi hætti. UST og MAST með leiðbeiningaskyldu, ráðuneytin með úrskurðarvald gagnvart hvar verkefni eiga heima sé skörun á þeim milli ríkisstofnanna og HES. Úrskurðarnefnd umhverfis og auðlindamála og umboðsmaður Alþingis veita aðhald í gegnum úrskurði og álit sín er varða vinnu og eða verkefni HES. Einnig má sjá að heilbrigðiseftirlitsvæðin eru ólík þrátt fyrir sameiginleg markmið. Almennt er til staðar verkaskipting á milli fulltrúa heilbrigðisnefnda og starfsfólks HES sem að mestu er mótuð af lögum. Daglegir þættir eru í höndum starfsfólks HES en stefnumótandi þættir í höndum heilbrigðisnefnda.This study focuses on the Environmental and Public Health Authorities of Iceland (HES). Their inward activities are examined, i.e. the relationship and division of tasks between the staff of the Environmental and Public Health Authorities (director and public health inspectors) in terms of ideas and theories about the delegation of power and responsibility. From the same ideas and theories, the relationship between the HES and government agencies, ie. The Environment Agency of Iceland (UST) and Icelandic Food and Veterinary Authority (MAST) are examined. The relationship between directors and the staff of Environmental and Public Health Authorities is then examined based on the separation of politicians and officials. The study was based on a qualitative research method where the available data is examined. The results of the study indicate, based on theories and ideas of delegation of power and accountability, that the relationship between members of the health committee and the employees of HES fits well with the Stewardship Theory. But if HES's activities are considered holistically, it is a fiduciary relationship due to the full independence of the institutions of HES. The relationship between members of the health committee and the HES staff is generally based on trust. For that to work, the flow of information between them must be good, if restraint is provided. In general, the division of tasks between the members of health committees and HES staff is shaped by law. The study also hinted that there is a difference between individual HES despite common goals. Government agencies can restrain the work of HES in various ways. UST and MAST with instructions, the ministries with jurisdiction over where projects are in the systems and the Environmental and Natural Resources Board of Appeal and Althingi Ombudsman provide restraint through rulings and opinions regarding HES´s work. In general, there is a division of tasks between the health committees and the staff of HES, which is mostly shaped by laws. Daily management are in the hands of the staff of HES and policy shaping factors are in the hands of health committees