Rotterdam Coolsingel 75. Een bureauonderzoek en een verkennend inventariserend veldonderzoek door middel van grondboringen.: BOORrapporten 622

In opdracht van The Missing Link heeft de afdeling Onderzoek en Rapportage van het Bureau Oudheidkundig Onderzoek Rotterdam (BOOR) van de gemeente Rotterdam in november en december 2016 een verkennend inventariserend veldonderzoek uitgevoerd in het plangebied Coolsingel 75 te Rotterdam. Het onderzoek bestond uit het verrichten, beschrijven, analyseren en bemonsteren van vier mechanische boringen. Er is geboord vanaf het maaiveld tot minimaal 7,67 m - NAP (8,00 m - mv) en maximaal 8,64 m - NAP (8,00 m - mv). Voorafgaand aan het veldonderzoek is voor het plangebied een bureauonderzoek uitgevoerd. Het onderzoek is verricht omdat bij de nieuwbouw in het plangebied grond- en heiwerkzaamheden zullen worden uitgevoerd die ten minste reiken tot 3,95 m - NAP. Indien archeologische waarden aanwezig zijn, kunnen deze hierbij worden aangetast of vernietigd. Uit het bureauonderzoek, waarbij onder meer is gekeken naar de historische situatie, de bodemopbouw ter plaatse en de bekende archeologische waarden in (de omgeving van) het plangebied, komt naar voren dat voor het gehele plangebied een lage archeologische verwachting geldt voor vindplaatsen uit het Mesolithicum en het Neolithicum. Vindplaatsen uit deze perioden kunnen in het plangebied aangetroffen worden in de top van eventueel aanwezige kwelderafzettingen (Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Wormer) of stroomgordelafzettingen (Formatie van Echteld). Vindplaatsen uit de Bronstijd worden in het geheel niet verwacht in het plangebied. Daarnaast geldt voor het gehele plangebied een redelijk hoge tot hoge archeologische verwachting voor vindplaatsen uit de IJzertijd, de Romeinse tijd en de Middeleeuwen (tot in de 12e eeuw) in de top van het veen (Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket). Het veen kan echter aangetast zijn door de latere middeleeuwse overstromingen van het gebied en/of menselijke activiteiten van na de overstromingen. Voor vindplaatsen uit de Middeleeuwen (vanaf de 12e/13e eeuw) geldt eveneens voor het gehele plangebied een redelijke hoge tot hoge archeologische verwachting. Voor vindplaatsen uit de Nieuwe tijd geldt voor het gehele plangebied echter een zeer hoge archeologische verwachting. Dit hangt samen met de ligging van het plangebied langs de Coolsingel en binnen de stadsuitbreiding van Rotterdam, die in de loop van de van de 17e eeuw plaatsvond. Vooral voor het aantreffen van bewoningsporen en vondsten die gerelateerd kunnen worden aan de loodwitmakerij in het zuidelijke deel van het plangebied geldt een zeer hoge archeologische verwachting. De verwachte archeologische waarden bevinden zich in de top van het overstromingsdek (Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren) en in of op ophogingslagen op het overstromingsdek. Uit het verkennend inventariserend veldonderzoek blijkt dat de diepere ondergrond in het plangebied voornamelijk bestaat uit komafzettingen die gerekend kunnen worden tot de Formatie van Echteld (vanaf minimaal 6,79 m - NAP; 6,17 m - mv). Naar beneden toe gaan de komafzettingen mogelijk over in estuariene afzettingen, maar dit is op basis van onderhavig onderzoek niet met zekerheid te zeggen. Op de komafzettingen bevindt zich een veenpakket dat gerekend kan worden tot de Formatie van Nieuwkoop, Hollandveen Laagpakket (vanaf gemiddeld 6,20 m - NAP; 6,04 m - mv). De top van het veen, waargenomen op een minimale diepte van 5,13 m - NAP (4,49 m - mv), is aangetast door enerzijds antropogene activiteiten en anderzijds door de erosieve werking van de laatmiddeleeuwse overstromingen in het gebied en derhalve niet meer intact aanwezig. Direct op het veen is in één boring een dunne kleilaag aangetroffen die gerekend kan worden tot de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Walcheren (vanaf 7,08 m - NAP; 7,41 m - mv). Het betreft het restant van het overstromingsdek dat vermoedelijk gevormd is rond het midden van de 12e eeuw. Ook de top van deze kleilaag is aangetast door antropogene activiteiten. Tevens lijkt de kleilaag diep weggedrukt. Een eventuele vroegere fase van de overstromingsafzettingen van het Laagpakket van Walcheren is niet aangetroffen tijdens onderhavig onderzoek. Op de natuurlijke ondergrond ligt een dik pakket ophogingslagen, dat gerelateerd kan worden aan de kade of wal langs de Coolsingel, de 17e-eeuwse stadsuitbreiding van Rotterdam ten westen van de Coolsingel en de daarna voortschrijdende inrichting en het gebruik van het gebied (vanaf minimaal 2,24 m - NAP; 2,57 m - mv). De bovenste bodemlaag in het plangebied wordt gevormd door een (sub)recent opgebracht pakket bouwzand met een gemiddelde dikte van 232 cm. Op basis van de aangetroffen komafzettingen, de aangetaste top van het veen en de geroerde overstromingsafzettingen worden in het plangebied geen archeologische waarden van vóór de Nieuwe tijd verwacht. Tijdens het verkennend inventariserend veldonderzoek is echter een 249 tot 484 cm dik pakket ophogingslagen aangetroffen dat op basis van het aangetroffen vondstmateriaal gedateerd kan worden in de 17e eeuw en later. De top bevindt zich op een minimale diepte van 2,24 m - NAP (2,57 m - mv). De onderzijde is waargenomen op een maximale diepte van 6,78 m - NAP (7,07 m - mv). Het vermoeden bestaat dat het antropogene pakket in ieder geval deels intact aanwezig is. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat in het zuidelijke deel van het plangebied mogelijk al vanaf de 17e eeuw een loodwitfabriek heeft gestaan. Tijdens het veldonderzoek zijn juist in deze zone veel fragmenten aardewerk van de loodwitfabricage aangetroffen (BOOR-vindplaatscode 12-92). Mogelijk is ook een met afval dichtgestorte kuil aangeboord. In het noordelijke deel ontbreekt het industriële afval. Direct ten noorden van het terrein van de loodwitmakerij, zoals dat in 1832 op de kadastrale kaart is aangegeven, is op dat moment een met kleine huisjes volgebouwd achtererf aanwezig. Mogelijk besloeg de loodwitmakerij oorspronkelijk een groter terrein. Concluderend kan gesteld worden dat de kans zeer groot is dat bij de geplande werkzaamheden, die te minste reiken tot 3,95 m - NAP, archeologische waarden verstoord zullen worden. Vermoedelijk zijn in het zuidelijke deel van het plangebied onder de huidige bebouwing, souterrains en kelder resten van de loodwitfabriek en afval van de fabricage van loodwit aanwezig. Ook worden in het zuidelijke deel resten van andere historische bebouwing verwacht. Op grond van het bureauonderzoek en het verkennend inventariserend veldonderzoek luidt de aanbeveling voor het plangebied Coolsingel 75 te Rotterdam dat er archeologisch vervolgonderzoek noodzakelijk is in het zuidelijke deel van het plangebied. Voorgesteld wordt om in deze zone, direct aansluitend op de sloop van de huidige bebouwing, souterrains en kelder, een (beperkt) archeologisch onderzoek in de vorm van een archeologische begeleiding van de geplande werkzaamheden (waaronder het uitgraven van de bouwput) uit te voeren. De exacte vorm van dit onderzoek is afhankelijk van de aard en omvang van de geplande werkzaamheden en de wijze waarop deze worden uitgevoerd. Nader overleg over de inpassingsmogelijkheden van de archeologische werkzaamheden in de bouwstroom is dan ook gewenst. Voor het noordelijke deel van het plangebied hoeven geen voorzieningen te worden getroffen om archeologische waarden te behouden of te ontzien. Zonder verder archeologisch onderzoek kan in deze zone worden gestart met de voorgenomen werkzaamheden. De begrenzing van beide zones is weergegeven in afbeelding 7