Türkiye’deki Halk Kütüphanesi Yönetim ve Hizmet Yapısının Yenilikçi Örgüt Kültürü Açısından Değerlendirilmesi

In this study, current management and service development approach of provincial public libraries in Turkey and relationship of these approaches with innovative organizational culture were focused on. It is argued that the organizational continuity, effectiveness and efficiency of public libraries cannot be achieved with traditional management and service approaches; therefore, innovative service and management approach should be adopted. Innovative management and service approach is the product of innovative organizational culture. The hypothesis of the research has been formulated as "Innovative management and service structure cannot be developed in provincial public libraries in Turkey due to the dominance of traditional management and service development approach, hierarchy culture and lack of strategy to support innovative culture". In this context, the main purpose of the research is to put forward the current structure of organizational culture in provincial public libraries in Turkey, to determine the causes of the failure to develop innovative management and innovative service structures and to reveal the relationship between this situation and organizational culture. In addition, it is also aimed to create perception and awareness of innovative organizational culture and to develop a national innovative organizational culture strategy development model, innovative organizational culture strategy principles and innovative organizational culture strategy action plan proposals that will form a basis for the cultural change and transformation process. Descriptive method was used in the study, questionnaire and semi-structured interview techniques were adopted. A questionnaire was conducted with 182 personnel (administrators and librarians) who were professionally trained and working in provincial public libraries, and semi-structured interviews were conducted with seven participants working in the General Directorate of Libraries and Publications as a director. The survey questions were designed within the scope of the current management and service development approaches of public libraries, the factors that prevent innovation in public libraries, perspectives of the users towards the concept of innovation, and the current and targeted organizational culture approaches of public libraries, while the interview questions were mostly designed in parallel with the survey questions. The thesis consists of five chapters: "introduction", "management, organizational structuring and public libraries", "innovation, organizational culture and public libraries", "findings and evaluation" and "results and recommendations". As a result; it was understood that traditional management approach and service development in public libraries in Turkey is common, hierarchy culture approach is dominant and necessary strategy elements for the systematic implementation of innovation are lacking/insufficient. Innovative management and innovative service are the products of innovative organizational culture, innovative organizational culture is the prerequisite for being a learning organization, and cultural change is the necessity of social change. In this context, in order for public libraries to respond to social change, ensure organizational continuity, effectiveness and efficiency, and to build management and service development approach with an innovation-based approach, an innovative organizational culture strategy development model, strategy principles of organizational culture, innovative organizational culture strategy action plan are presented in order to achieve this change within the dimension of organizational culture, apart from the general suggestions put forward in the recommendation section of the research.Bu çalışmada Türkiye’deki il halk kütüphanelerinin mevcut yönetim ve hizmet geliştirme yaklaşımlarına ve bu yaklaşımların yenilikçi örgüt kültürü ile ilişkisine odaklanılmıştır. Halk kütüphanelerinin kurumsal sürekliliği, etkinliği ve verimliliğinin geleneksel yönetim ve hizmet yaklaşımlarıyla gerçekleştirilemeyeceği, yenilikçi hizmet ve yönetim anlayışının benimsenmesi gerektiği savunulmaktadır. Yenilikçi yönetim ve hizmet anlayışı ise yenilikçi örgüt kültürünün ürünüdür. Araştırmanın hipotezi; “Türkiye’deki il halk kütüphanelerinde geleneksel yönetim ve hizmet geliştirme anlayışının hâkim olması, hiyerarşi kültürünün baskın olması ve yenilikçi kültürü destekleyecek strateji eksikliği nedenleriyle yenilikçi örgüt kültürü oluşturulamadığından yenilikçi yönetim ve hizmet yapısı da geliştirilememektedir” şeklinde formüle edilmiştir. Bu doğrultuda araştırmanın temel amacı ise; Türkiye’deki il halk kütüphanelerinin sahip olduğu mevcut örgüt kültürü yapısını ortaya çıkararak, yenilikçi yönetim ve hizmet yapısına sahip olunamamasının nedenlerini belirlemek ve bu durumun yenilikçi örgüt kültürü ile ilişkisini ortaya koymaktır. Bununla birlikte, yenilikçi örgüt kültürüne karşı algı ve farkındalık oluşturmak ve kültürel değişim ve dönüşüm sürecine dayanak oluşturacak ulusal nitelikte yenilikçi örgüt kültürü stratejisi geliştirme modeli, yenilikçi örgüt kültürü strateji ilkeleri ve yenilikçi örgüt kültürü strateji eylem planı önerisi geliştirmek de amaçlanmaktadır. Araştırmada betimleme yöntemi kullanılmış, anket ve yarı yapılandırılmış görüşme tekniklerinden yararlanılmıştır. İl halk kütüphanelerinde görev yapan mesleki eğitim almış 182 personelle (yönetici ve kütüphaneci) anket, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü’nde yönetici statüsünde görev yapan yedi katılımcı ile de yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Anket soruları halk kütüphanelerinin mevcut yönetim ve hizmet geliştirme yaklaşımları, halk kütüphanelerinde yenilikçiliği engelleyen etkenler, katılımcıların yenilikçilik kavramına bakış açıları ve halk kütüphanelerinin mevcut ve hedeflenen örgüt kültürü yaklaşımları kapsamında tasarlanmış, öte yandan görüşme soruları da büyük oranda anket sorularına paralel bir yaklaşımla kurgulanmıştır. Tez, “giriş”, “yönetim, örgütsel yapılanma ve halk kütüphaneleri”, “yenilikçilik, örgüt kültürü ve halk kütüphaneleri”, “bulgular ve değerlendirme” ve “sonuç ve öneriler” olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Sonuç olarak Türkiye’deki halk kütüphanelerinde geleneksel yönetim ve hizmet geliştirme anlayışının hâkim, hiyerarşi kültürü yaklaşımının baskın ve yenilikçiliğin sistematik olarak hayata geçirilebilmesi için gerekli strateji unsurlarının eksik/yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Yenilikçi yönetim ve yenilikçi hizmet yenilikçi örgüt kültürünün ürünü, yenilikçi örgüt kültürü öğrenen örgüt olabilmenin ön koşulu, kültürel değişim ise toplumsal değişimin gereğidir. Bu bağlamda, halk kütüphanelerin toplumsal değişime karşılık verebilmesi, kurumsal sürekliliği, etkinliği ve verimliliğini sağlayabilmesi, yönetim ve hizmet geliştirme yaklaşımını yenilikçilik odaklı kurgulayabilmesi adına araştırmanın öneri bölümünde ortaya konulan genel önerilerin dışında bu değişimin örgüt kültürü boyutunda sağlanabilmesi için yenilikçi örgüt kültürü stratejisi geliştirme modeli, yenilikçi örgüt kültürü strateji ilkeleri, yenilikçi örgüt kültürü strateji eylem planı sunulmuştur