Hasan Fehmi Paşa ve Hayatı (1836-1910)

ABSTRACT ERBULUT, ÖZGÜR. HASAN FEHMİ PASHA AND HIS LIFE (1836-1910), PhD Dissertation, Ankara, 2021 In this study, we examined the life of Hasan Fehmi Pasha who was born into the culture of Tanzimat and lived in the Constitutional eras. Hasan Fehmi Pasha started to serve in state agencies when Abdülhamid II came to the throne. The pasha became deputy of Istanbul while he became the chairperson of the Chamber of Deputies in the second period of the parliament. He won the trust of Abdülhamid II with his virtues such as personality, knowledge and work responsibility. As well as the fact he was appointed to discuss the Egyptian question, which became a problem after the British occupation, in London, he was appointed as the governor of Aydın and Salonica, the minister of Justice, Private Treasury and Public Works. His governorships, particularly his social actions and approach to problems as well as political, educational and economic problems during his governorship in Aydın is praiseworthy according to the conditions of that period. During his ministry of Public Works, he raised the question of transport in Anatolia by proposing solutions for the first time by preparing a significant report on the public works of Anatolia. His another duty was to serve as the chief judge of the court founded to investigate the Armenian incidents taking place in Tokat and to punish the culprits. He conducted his second oversea mission by attending the 25th wedding anniversary of the Italian king and represented the Ottoman State. While the pasha was appointed as the minister of justice after the proclamation of the Second Constitution by winning the trust of not only Abdülhamid II but also the young leaders of the Union and Progress, he became a member of the Senate of the Ottoman Empire. Hasan Fehmi Pasha grew up with the Tanzimat culture, lived in an absolute rule, appointed to important posts and continued to be involved in the political life of the Second Constitution. In addition Hasan Fehmi Paşa who became a leading figure among the Ottoman statesmen was commemorated as “Old Young Turk.” Key Words Hasan Fehmi Pasha, Salonica, Aydın, Egypt, Public WorksÖZET ERBULUT, Özgür. HASAN FEHMİ PAŞA VE HAYATI (1836-1910), Doktora Tezi, Ankara, 2021. Çalışmamızda Tanzimat kültürü içerisinde doğup Meşrutiyet dönemlerinde yaşamış olan Hasan Fehmi Paşa'nın hayatını el aldık. Hasan Fehmi Paşa II. Abdülhamid'in tahta çıkmasıyla aynı dönemde devlet kademelerinde görev almaya başlamıştır. Paşa, I. Meşrutiyet'in ilanıyla İstanbul mebusu olurken Meclisin ikinci devresinde Meclis-i Mebusan başkanı olmuştur. Hasan Fehmi Paşa, kişiliği, bilgisi ve görev sorumluğu gibi meziyetleri ile II. Abdülhamid'in güvenini kazanmıştır. Başta İngilizlerin işgali ile birlikte bir sorun haline gelen Mısır meselesini görüşmek üzere Londra’ya gidişi olmak üzere Aydın ve Selanik valilikleri, Adliye, Hazine-i Hassa ve Nafia nazırlıkları görevlerine getirilmiştir. Valilikleri döneminde özelliklede Aydın valiliği görevinde siyasi, eğitim ve ekonomik meselelerin yanında sosyal açıdan da yaptıkları ve sorunlara yaklaşımı o dönem şartlarına göre takdire şayandır. Nafia nazırlığı sırasında Anadolu'nun bayındırlık işleri ile ilgili önemli bir layiha hazırlayarak Anadolu'nun ulaşım sorunlarını ilk kez çözümleri ile birlikte gündeme getirilmiştir. Bir başka görevi ise Tokat’ta çıkan Ermeni olaylarının araştırılması ve suçluların cezalandırılması için kurulan mahkemede heyet başkanı olarak görev almasıdır. İtalya Kralının 25. evlilik yıldönümü törenine katılarak ikinci yurt dışı görevine çıkmış, Osmanlı Devleti'ni temsil etmiştir. Paşa, sadece II. Abdülhamid'in değil İttihat ve Terakki'nin genç liderlerinin de güvenini kazanarak II. Meşrutiyet'in ilanıyla birlikte Adliye Nazırı görevine getirilirken aynı zamanda Meclis-i Ayan azası olmuştur. Hasan Fehmi Paşa, Tanzimat kültürü ile yetişmiş, İstibdat Döneminde yaşamış, bürokraside önemli görevlere atanmış ve Meşrutiyet döneminde siyasi hayatın içinde yer almaya devam etmiştir. Osmanlı devlet adamları arasında önemli bir şahsiyet haline gelen Hasan Fehmi Paşa “İhtiyar Jön Türk” ismi ile de anılmıştır. Anahtar Sözcükler Hasan Fehmi Paşa, Selanik, Aydın, Mısır, Nafi