Plangebied Ham 4 te Veghel, gemeente Meierijstad; archeologisch vooronderzoek: een bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek (verkennend booronderzoek).

Inleiding In opdracht van Agron Advies BV heeft RAAP in de periode augustus-september 2020 een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een bureauonderzoek en een verkennend booronderzoek uitgevoerd voor het plangebied Ham 4 te Veghel in de gemeente Meierijstad. Het onderzoek vindt plaats in het kader van een bestemmingsplanwijziging (herontwikkeling van een agrarisch bedrijf naar bestemming wonen, ca. 1,48 ha), gevolgd door een omgevingsvergunning voor de bouw van vier woningen (ca. 0,77 ha). Het bureauonderzoek is van toepassing op de bestemmingsplanwijziging, het verkennend booronderzoek heeft plaats gevonden op de locatie waar vier woningen zijn gepland. Resultaten Op basis van het bureauonderzoek blijkt dat het plangebied, vanwege de gunstige hoge landschappelijke ligging, een middelhoge archeologische verwachting heeft voor vindplaatsen van jager-verzamelaars (laat-paleolithicum t/m neolithicum) en een hoge archeologische verwachting voor landbouwers (late prehistorie, Romeinse tijd en middeleeuwen). Vanwege de aanwezigheid van historische bebouwing, minimaal al in het begin van de 19e eeuw, is er ook een hoge archeologische verwachting voor nederzettingsresten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Archeologische resten ouder dan de nieuwe tijd worden onder een plaggendek verwacht. Resten vanaf de nieuwe tijd kunnen zich ook hierin bevinden. Ter plaatse van de bestaande stallen met gierkelders worden, vanwege de diepe verstoring (1,5 m –Mv), geen intacte archeologische resten meer verwacht. Tijdens het booronderzoek werden in het plangebied zoals verwacht enkeerdgronden en laarpodzolgronden aangetroffen. Ter plaatse van het agrarisch bedrijf was bovendien een circa 1 m dik recent ophoogpakket aanwezig bovenop een restant van het plaggendek. Dit rust op het natuurlijke dekzand dat zich op een diepte tussen 1,15 en 1,45 m –Mv (agrarisch bedrijf) en 0,4 en 1,m –Mv (weiland) bevindt. Het dekzand was doorgaans intact vanaf (de top van) de C-horizont. Soms was er nog een BC-horizont of een gebroken podzol aanwezig. Een intacte podzol is in geen enkele boring vastgesteld. Op basis van het booronderzoek kan de archeologische verwachting voor vindplaatsen van jagerverzamelaars, die doorgaans bestaan uit ondiepe sporen en vuursteenconcentraties, bijgesteld worden naar laag, maar er kunnen nog steeds vindplaatsen van landbouwers uit de late prehistorie t/m middeleeuwen in de top van het dekzand verwacht worden. Deze reiken doorgaans dieper in de bodem. Op een hoger niveau, met name in het restant van het plaggendek, kunnen nog resten uit de nieuwe tijd aanwezig zijn die gerelateerd kunnen worden aan de historische bebouwing. Advies Op basis van de resultaten van het onderzoek blijkt dat in het plangebied (mogelijk) archeologische resten bedreigd worden door de voorgenomen bodemingrepen. Indien bij de toekomstige nieuwbouw het niet mogelijk is om binnen de vrijstellingsgrenzen te blijven, dan wordt in eerste instantie planaanpassing aanbevolen (vb. ophogen terrein). Op deze manier is vervolgonderzoek niet nodig. Indien planaanpassing niet mogelijk is, dan wordt een vervolgonderzoek aanbevolen. Dit kan bestaan uit een proefsleuvenonderzoek voorafgaand aan de werkzaamheden of uit een archeologische begeleiding tijdens de werkzaamheden. Doordat de diepte van het archeologische niveau in het plangebied verschilt als gevolg van het huidige grondgebruik, worden diverse adviezen gegeven: - Stallen met gierkelders: vrijgeven, geen restricties - Zone agrarisch bedrijf: dubbelbestemming archeologie. Indien dieper dan 0,8 m –Mv wordt verstoord, wordt vervolgonderzoek (proefsleuvenonderzoek of archeologische begeleiding) geadviseerd. - Weiland: dubbelbestemming archeologie. Indien dieper dan 0,3 m –Mv wordt verstoord, wordt vervolgonderzoek (proefsleuvenonderzoek of archeologische begeleiding) geadviseerd. - Overige zone (deel bureauonderzoek dat niet met boringen is onderzocht): dubbelbestemming archeologie. Indien dieper dan 0,3 m –Mv wordt verstoord, wordt een verkennend booronderzoek geadviseerd (conform gemeentelijk beleid). Voor het uitvoeren van een proefsleuvenonderzoek of een archeologische begeleiding dient een PVE (Programma van Eisen) opgesteld te worden. Dit PVE moet ter goedkeuring worden voorgelegd aan de bevoegde overheid (gemeente Meierijstad)